Meestal zijn jullie van mij gewend dat ik tevoorschijn kom met plaatjes van van alles wat er aan de hemel te zien is, maar nu heb ik iets totaal anders te bieden. Onlangs ben ik met leerlingen van mijn school in een project gedoken om zelf metingen te gaan uitvoeren aan variabele sterren in het kader van een wedstrijd van de ESA. Daarvoor heb ik een Cepheide variabele ster uitgekozen om te kijken of we met mijn apparatuur (Celestron C11 met SXV-H9 CCD camera) hier zinnige metingen zouden kunnen uitvoeren. Cepheiden staan bekend om hun regelmatige helderheidsvariaties die verband houden met hun absolute helderheid, waardoor ze ook wel bekend staan als kosmische kilometerpaaltjes omdat je hier heel goed afstanden mee kunt bepalen. Na twee nachten waarnemen had ik vrijwel een complete cycle van de Cepheide te pakken en het resultaat is eigenlijk best verbazingwekkend. Je kunt magnituden tot op een paar hondersten gewoon meten…
Een cepheide curve bepaald vanuit HI-Ambacht
Deze curve laat mooi de snelle stijging van de helderheid van de Cepheide zien met daarop volgend een langzamere terugkeer naar het minimum. Dit is kenmerkend voor Cepheiden.
Het leuke was dat in het beeldveld waarin de Cepheide zich bevond er nog een variabele ster te zien was (die ik pas later ontdekte) met een heel ander karakter. Dit is een contact-dubbelster, waarbij twee sterren heel dicht om elkaar heen draaien en daarbij elkaar regelmatig bedekken. Hieruit ontstaat een heel ander soort curve:
Lichtcurve van een eclipsing binary ster vanuit HI-Ambacht
Animatie van Beta Lyrae, een dubbelster met een vergelijkbare curve als de waargenomen curve
Dit geeft weer genoeg stof tot nadenken en uitdagingen om verder te gaan meten om de data beter te kunnen interpreteren. In theorie moet het met deze nauwkeurigheid van meten mogelijk zijn om zelfs sommige crossings van exoplaneten waar te kunnen nemen. Die uitdaging ga ik dan ook zeker aan… Meer volgt later nog wel….
