29 maart 2024

Oergas in heelal ontdekt dat niet vervuild is met ‘metalen’

Impressie van oergas dat als ‘koude stromen’ samenbalt tot sterrenstelsels. Credit: Ceverino, Dekel, and Primack.

Sterrenkundigen zijn er voor het eerst in geslaagd om ‘primordiaal’ gas te ontdekken, wolken van waterstof, dat dateert van de eerste ogenblikken na de oerknal, waarmee 13,7 miljard jaar geleden het heelal ontstond. Waterstof en helium zijn de lichtste elementen en meer dan 99,9% van de materie die in de oerknal tijdens de zogenaamde nucleosynthese ontstond bestond er uit. Een paar honderd miljoen jaar later ontstonden de eerste sterren en die produceerden ook elementen zwaarder dan helium, zoals zuurstof, koolstof en silicium. Sterrenkundigen noemen die elementen ‘metalen’. Al snel raakten de oerwolken van waterstof en helium vervuild met die metalen en de mate van vervuiling wordt ‘metaliciteit’ genoemd, hetgeen sterrenkundigen kunnen meten door in het spectrum van de wolken de karakteristieke lijnen te zien die de elementen als kosmische vingerafdrukken achterlaten. Tot nu toe zag men alleen wolken die in meer of mindere mate vervuild waren met metalen. Maar gebruikmakend van de HIRES spectrometer op de Keck I 10 meter telescoop van het W. M. Keck Observatorium op Hawaï vonden sterrenkundigen onder leiding van Michele Fumagalli (University of California, Santa Cruz) voor het eerst echte en zuivere oerwolken, zonder metalen. De wolken liggen tussen twee ver verwijderde quasars en de aarde. Het licht van die quasars passeert onderweg de wolken en in de spectra kon men zien dat de oewolken alleen bestaan uit waterstof en deuterium, dat is een zware variant van waterstof. Koolstof, zuurstof en silicium werden niet aangetroffen in de wolken. Het vermoeden bestaat dat wolken als deze zo’n twee miljard jaar na de oerknal veelvuldig voorkwamen als zogenaamde ‘koude stromen’ en dat hieruit door samenkrimping van die wolken sterrenstelsels ontstonden. Bron: Science Daily.

Share

Speak Your Mind

*