28 maart 2024

Hubble ziet viervoudige lens van ver verwijderd dwergstelsel

Viervoudige lens, veroorzaakt door cluster MACS J0329.6-0211. Credit: A. Zitrin, et al.

Hiernaast zie je een cluster van sterrenstelsel, genaamd MACS J0329.6-0211, op een afstand van 4,6 miljard lichtjaar van de aarde gelegen. Let even niet op al die witte en blauwe lijnen in de foto, die zijn voor dit verhaal even niet interessant. Waar het om gaat zijn de vier rode ellipsen, genaamd 1.1 tot en met 1.4, waarvan je de inhoud rechtsboven uitvergroot ziet. In die ellipsen zie je telkens een vaag rood vlekje. Dat is een dwergstelsel dat zich áchter MACS J0329.6-0211 bevindt, op een formidabele afstand van maar liefst 12,8 miljard lichtjaar (roodverschuiving z=6,2). Eh… één dwergstelsel, het zijn toch vier vlekjes? Yep klopt, vier vlekjes inderdaad. Maar het zijn allemaal beelden van één en hetzelfde dwergstelsel. Wat je ziet is namelijk een viervoudige zwaartekrachts- of gravitatielens. Albert Einstein had het bijna een eeuw geleden al voorspeld: het licht van zo’n ver verwijderd stelsel kan door de zwaartekracht van de massa van MACS J0329.6-0211 – van zowel de zichtbare materie als van de verborgen donkere materie – worden verbogen. Zo’n verbuiging kan leiden tot één of meerdere beeldjes van het verst verwijderde stelsel – of zelfs van een aaneengesloten ring, een zogenaamde Einsteinring. In augustus en oktober dit jaar werd MACS J0329.6-0211 gefotografeerd met de Hubble en Spitzer ruimtetelescopen en op de foto’s kwam de viervoudige lens tevoorschijn. Het licht van dat ene dwergstelsel wordt door de zwaartekracht van de cluster dus tot vier losse beeldjes verbogen. Sterrenkundigen van de Universiteit van Heidelberg waren vervolgens in staat om op basis van die vier minuscule afbeeldingen van het dwergstelsel en een inschatting van de mate van de verbuiging de oorspronkelijke afbeelding van het dwergstelsel te reconstrueren. Die zie je op de foto rechtsboven, onder de uitvergrotingen met de vier ellipsen. Men denkt dat de dwerg een paar miljard zonmassa’s zwaar is en dat het moet worden gezien als een bouwsteen van grotere sterrenstelsels, die zich in de beginfase van het heelal her en der begonnen te ontwikkelen. Bron: Universe Today.

Share

Speak Your Mind

*