28 maart 2024

Helemaal groovy-psychedelisch, dat restant van Tycho’s supernova

Het restant van Tycho’s supernova. Credit: Gamma ray, NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration; X-ray, NASA/CXC/SAO; Infrared, NASA/JPL-Caltech; Optical, MPIA, Calar Alto, O. Krause et al. and DSS.

Nee, wat je hiernaast ziet is geen lichteffect uit een psychedelische show van Pink Floyd, in de tijd dat ze nog in de UFO club in Londen speelden. Het is het restant van een supernova, een exploderende ster die in november 1572 aan de hemel verscheen en die uitvoerig door de Deen Tycho Brahe werd beschreven, de laatste grote sterrenkundige uit het pre-telescooptijdperk -die in 1610 werd ingeluid door Galileo Galileï. De supernovae – nova stella door Brahe genoemd – bleef 15 maanden zichtbaar. De foto is een mix van allerlei soorten straling en het meest opvallende is die paarse waaier, links van het uitdijende restant. Dat is de gammastraling, die in beeld is gebracht door NASA’s Fermi satelliet en dan met name diens Large Area Telescope (LAT). Het onderzoek aan dat restant, welke zich ongeveer 10.000 lichtjaar van ons vandaan bevindt, is van belang voor sterrenkundigen omdat het helderheid geeft over het ontstaan van kosmische straling. Dat zijn voornamelijk protonen die barstensvol energie zitten en die – zo vermoed men – door zo’n supernova met bijna de lichtsnelheid worden uitgestoten. Die protonen zijn net biljartballen, die overal tegenaan ketsen en zo vaak van richting veranderen, ook mede onder invloed van de sterke magnetische velden, dat als ze bij de aarde aangekomen de exacte locatie van hun oorspronkelijke bron niet meer te reconstrueren valt. Maar wat wel te reconstrueren valt is dat als zo’n proton vlakbij het restant tegen een ‘gewoon’ traag bewegend proton botst, bijvoorbeeld eentje uit een nabije gas- of stofwolk, dat er dan iets interessants gebeurt: de twee protonen gaan na de botsing ieder een bepaalde richting uit, daarbij een pion producerend, een instabiel deeltje dat 14% van de massa van het proton heeft. In ongeveer 10 miljoenste van een miljardste van een seconde – héél snel knipperen met je ogen – valt zo’n pion uit in twee gammafotonen, fotonen met zeer veel energie. En die fotonen hebben veel minder last van dat ketsen en botsen, die gaan over het algemeen linea recta vooruit, in dit geval bij de LAT van Fermi uitkomend. En zodoende biedt dat onderzoek een inkijkje in het ontstaan van die kosmische straling. Meer info over het onderzoek vind je in dit wetenschappelijke artikel. Bron: NASA.

Share

Speak Your Mind

*