11 oktober 2024

Zijn zwarte gaten juist goed voor de vorming van sterren?

Filamenten van geïoniseerd gas in Centaurus A. Rechts zie je in blauw pasgevormde sterren. Helemaal rechts, buiten de opname, bevindt zich het zwarte gat. Credit NASA/ESA.

De meeste sterrenstelsels herbergen een monsterlijk zwart gat in hun centrum. Van tijd tot tijd worden deze “ingeschakeld”, waarbij ze ineens grote hoeveelheden materiaal te verstouwen krijgen. Een deel van dit materiaal wordt weggeschoten in de vorm van hoogenergetische straalstromen, die miljoenen lichtjaren lang kunnen worden. Deze straalstromen ploegen door het galactische gas, dat hierbij wordt verhit en weggeblazen. Hierdoor kan een kleiner deel van dit gas gebruikt worden om nieuwe sterren te maken. Met andere woorden: supermassieve zwarte gaten zijn slecht voor de stervorming. Of toch niet? Waarnemingen die verricht zijn bij Centaurus A, een (relatief dichtbij) actief sterrenstelsel op een afstand van 12 miljoen lichtjaar, laten een ander beeld zien. Dit sterrenstelsel bestaat uit een groot en massief kerngebied (inclusief een actief zwart gat), omringt door prominente stofringen. Men heeft de Hubble ruimtetelescoop gericht op het zogenaamde “binnenste filament”, een helder gebied dat zich dicht bij de straalstroom van het zwarte gat bevindt.Volgens de gangbare theorie zou de straalstroom het gas in het filament moeten verhitten, waarbij stervorming wordt gehinderd. Dit blijkt voor de buitendelen van het filament inderdaad te kloppen. De binnendelen van het filament blijken echter volop nieuwe sterren te produceren. Schijnbaar zorgt de straalstroom van het zwarte gat ervoor dat het gas in de binnendelen voldoende wordt samengedrukt om nieuwe sterren te vormen, zonder dat het gas hiervoor te heet wordt.Schijnbaar kunnen zwarte gaten zowel een negatieve als een positieve invloed hebben op de vorming van nieuwe sterren. Dat betekent dat de rol van zwarte gaten bij de evolutie van sterrenstelsels wellicht anders is dan gedacht. Deze ontdekking brengt ons dichterbij het oplossen van een grote puzzel: hoe hebben sterrenstelsels zich ontwikkelt tot hun huidige vorm? Bron: RAS.

Share

Speak Your Mind

*