Van de Hollandsche kijker tot de E-ELT

Edwin Mathlener spreekt bij Huygens over de grote optische telescopen

Gisteravond hield Edwin Mathlener – directeur van Stichting de Koepel – voor de echte die-hards van sterrenkundevereniging Chr. Huygens, die ondanks de barre Siberische omstandigheden toch naar het clubhonk in de Alblasserwaard waren gereden, een lezing over de grote optische telescopen. Een boeiende lezing, die ons meevoerde van de allereerste telescoop, de Hollandsche kijker van – vermoedelijk – de Middelburgse brillenslijper Hans Lippershey uit 1608, tot de reusachtige European Extreme Large Telescope (E-ELT), die ergens rond 2022 z’n eerste licht zal zien. Mathlener wist z’n verhaal te doorspekken met leuke anekdotes, zoals dat van de reusachtige telescoop van Lord Rosse in Birr Castle, die zo groot was dat je door de telescoopbuis kon lopen. Toen die buis op de grond lag kwam koning George III tesamen met de bisschop langs voor een bezoek en toen beiden door de buis liepen schijnt de koning te hebben hebben gezegd “Come my Lord Bishop, let me show you the way to heaven.” Na de pauze ging het historische gedeelte over in het hedendaagse verhaal, waarin we de grote telescopen op Hawaï en in Chili tegenkomen, zoals de twee 10 meter Keck-telescopen en de vier 8,4 meter Very Large Telescopes. De observatoria worden tegenwoordig overdag net zo koel gehouden als de buitentemperatuur, om temperatuursschommelingen en daarmee ongewenste luchtturbulentie te voorkomen, en op de één of andere manier was Mathlener er in geslaagd om die situatie ook in het clubhuis van Huygens voor elkaar te krijgen, want het was er stervenskoud. Nog nooit een lezing meegemaakt waarin iedereen met z’n jas aan zat. 🙂 Afijn, om een idee te krijgen van de telescopen waar Mathlener het zoal over gehad heeft hieronder een lijstje van de hedendaagse reuzen, geplukt van Wikipedia, daaronder de grootste lenzenkijkers die gebouwd zijn en daaronder de drie toekomstige superreuzen, waarvan de Giant Maggelan Telescope al in 2018 gereed moet zijn.

’s werelds grootste spiegeltelescopen

’s werelds grootste lenzenkijkers

Die 1,25 meter refractor in Parijs is overigens nooit in gebruik genomen. Zoals Mathlener al zei is het risico van grotere lenzen dat ze onder hun eigen gewicht doorbuigen en dat is bij die kijker ook echt gebeurd.

’s werelds grootste telescopen in de komende jaren

Gerelateerde Astroblogs:

17 november lezing bij Huygens over Sterrenkijken met een eenvoudige verrekijker