Site pictogram Astroblogs

Sterrenhoop in ver verwijderd sterrenstelsel indicatie tussenmaatje zwarte gaten

Impressie van HLX-1, Heidi Sagerud

HLX-1 (in de cirkel) in sterrenstelsel ESO 243-49. Credit: NASA/ESA/S.Farell

Er zijn vier klassen van zwarte gaten, waarvan we er twee daadwerkelijk hebben waargenomen en twee slechts in theorie bestaan: de eerste twee zijn de stellaire zwarte gaten (3 tot 80 zonmassa zwaar) en superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels (een miljoen tot een paar miljard zonmassa), de laatste twee zijn de mini-zwarte gaatjes uit de oerknal (minder dan een gram tot de massa van stellaire zwarte gaten) en de intermediaire zwarte gaten (100 tot 100.000 zonmassa). Die laatste klasse – in het engels de intermediate mass black hole (IMBH) – lijkt  nu voor het eerst echt aangetoond te zijn. Gebruikmakend van een bataljon aan instrumenten, zoals de satellieten XMM-Newton, Hubble en Swift, hebben sterrenkundigen in het ‘edge-on’ sterrenstelsel ESO 243-49, 290 miljoen lichtjaar van ons verwijderd, een zogenaamde hyperlumineuze röntgenbron ontdekt die zo’n tussenmaatje zwart gat zou kunnen zijn, de cirkel in de afbeelding hierboven. De massa van HLX-1, zoals de bron wordt genoemd, is ongeveer 20.000 zonmassa. De sterrenkundigen onder leiding van Sean Farrell (Sydney Institute for Astronomy in Australië) zagen in HLX-1 een stercluster, dat zich binnen een gebied van ongeveer 250 lichtjaren groot rondom het zwarte gat uitstrekt. Door de afstand zijn de afzonderlijke sterren van de cluster niet zichtbaar, maar uit het spectrum van alle sterren bij elkaar kon men afleiden dat ze ze hun blauwgekleurde straling uitzenden vanaf de rand van een ronddraaiende accretieschijf rondom het zwarte gat. Rode straling uit hetzelfde gebied wijst er op dát er inderdaad sterren in de buurt van het zwarte gat zijn. Men denkt dat het zwarte gat ooit de kern was van een dwergstelsel, dat lang geleden in botsing moet zijn gekomen met ESO 243-49. Het dwergstelsel is door de botsing van z’n sterren beroofd, maar het centrale zwarte gat is ergens in de buitenoorden van ESO-243-49 terecht gekomen en daar weet ‘ie door z’n aanwezigheid nieuwe sterren uit nabije gas- en stofwolken te vormen, die men nu als de cluster rondom HLX-1 heeft waargenomen. Meer weten? Lees dan dit wetenschappelijke artikel over HLX-1. Bron: Universe Today.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten