Ter herinnering aan de Big Ear Telescope. Credit: Big Ear Radio Observatory / North American AstroPhysical Observatory / Ohio State University
Sinds het SETI-programma voor het eerst is gaan zoeken naar buitenaardse radiosignalen, enkele decennia geleden, is er al regelmatig sprake geweest van “vals alarm”. Er zijn echter ook een aantal gevallen geweest waarbij even sprake was van een interessant signaal, die evensnel weer zijn verdwenen als dat ze verschenen. Als een potentieel buitenaards signaal zichzelf niet herhaalt, is het vrijwel onmogelijk om te bepalen of het daadwerkelijk om een kunstmatig signaal gaat. Eén zo’n signaal in het bijzonder heeft de verbeelding van astronomen geprikkeld: het zogenaamde “Wow”-signaal. Dit signaal is op 15 augustus 1977 gedetecteerd door de Big Ear Radio Observatory in Ohio.Het Wow-signaal was 30 keer sterker dan de achtergrondruis maar duurde slechts 72 seconden, om daarna nooit meer gehoord te worden. Het signaal was zo uitgesproken, dat de sterrenkundige van dienst die dag “Wow” schreef op de computeruitdraaien. Het leek te voldoen aan alle criteria van een buitenaards radiosignaal, maar omdat het signaal daarna nooit meer is waargenomen, hebben vervolgstudies nooit kunnen uitwijzen of het signaal al dan niet van intelligente buitenaardse oorsprong is.Maar waarom was dit signaal zo interessant? Ten eerste leek het signaal een kunstmatige oorsprong te hebben, in plaats van een natuurlijke oorsprong zoals pulsars of quasars. De Big Ear Telescope gebruikte een ontvanger met 50 radiokanalen – het signaal werd op slechts één kanaal gehoord, terwijl op alle andere kanalen niets te horen was. Een natuurlijk signaal veroorzaakt statische ruis op alle frequenties en dit was absoluut niet het geval. Het signaal was smal en gefocused, zoals verwacht mag worden van een signaal met een kunstmatige bron.
Het Wow-signaal. Credit: Big Ear Radio Observatory and North American AstroPhysical Observatory (NAAPO).
Ten tweede werd het signaal langzaam sterker en zwakker gedurende de 72 seconden, zoals verwacht mag worden van een signaal dat afkomstig is uit de ruimte. Zodra een radiotelescoop op de hemel is gericht, zal een dergelijk signaal eerst langzaam in kracht toenemen als het langzaam in focus komt van het “gezichtsveld” van de telescoop. Het signaal zal dan pieken als de telescoop er precies op gericht is, om daarna weer langzaam in kracht af te nemen. Dit maakt het onwaarschijnlijk dat het om een computerstoring is gegaan, hoewel dit niet geheel onmogelijk is.Hoe zit het dan met satellieten? Wel, satellieten zouden op precies de juiste afstand moeten staan, en met precies de juiste snelheid moeten bewegen, om de schijn te wekken van een buitenaards signaal. Maar waarom werd het signaal dan maar één keer gehoord? Een satelliet zal een signaal immers periodiek uitzenden, met vaste intervals. Bovendien werd het signaal waargenomen in de 1420 Mhz-band, een “beschermd spectrum” dat niet gebruikt mag worden door aardse ontvangers, aangezien het gereserveerd is voor sterrenkundige doeleinden.
Credit: Maxrossomachin/Wikimedia Commons.
Nu zou het een vooroordeel kunnen zijn om te verwachten dat buitenaardse signalen zich gedragen als aardse radiosignalen, die continu de ruimte in “lekken” – al onze radio- en televisie-uitzendingen bijvoorbeeld. Maar wat als de signalen meer als bakens dienen, die slechts af en toe worden uitgezonden? Aangezien SETI-telescopen slechts een paar minuten op een willekeurig punt in de ruimte gericht zijn, om daarna verder te gaan naar het volgende punt, zou een periodiek signaal makkelijk gemist kunnen worden, zeker als het een lange tijd duurt voordat het baken weer een signaal uitzendt. Het is natuurlijk ook mogelijk dat buitenaardse beschavingen helemaal geen radio gebruiken, zeker niet als ze geavanceerder zijn dan wij. Een nieuwe tak van SETI is nu aan het speuren naar kunstmatige bronnen van licht, zoals laserstralen, die dienstdoen als baken.Dus hoe staan de zaken er voor? Het Wow-signaal is niet voldoende verklaard, hoewel de laatste jaren vele theorieën zijn ontwikkeld. Misschien zal het signaal op een dag weer worden waargenomen, of een ander vergelijkbaar signaal, waardoor we het mysterie kunnen ontrafelen. Tot die tijd blijft het Wow-signaal een curiositeit, een fascinerende hint van hoe een signaal afkomstig van een buitenaardse beschaving eruit zou kunnen zien.
De locatie van het Wow-signaal in het sterrenbeeld Boogschutter. Credit; Benjamin Crowell/Wimimedia Commons.
Bron: Universe Today
