28 maart 2024

Hoe kunnen die superzware zwarte gaten in sterrenstelsels toch zo zwaar worden?

Voorstelling van een accretieschijf rondom een zwart gat. Credit: NASA/Dana Berry, SkyWorks Digital

In de kern van ons eigen Melkwegstelsel huist een zwart gat van ruim vier miljoen zonmassa’s op de kosmische keukenweegschaal. Staat veilig weg op ongeveer 27.000 lichtjaar, dus niets om je zorgen over te maken. Die vier miljoen zonmassa klinkt veel, maar vergeleken met enkele andere exemplaren is ‘ons’ zwart gat een lichtgewicht. In M87 huist er eentje van 6,6 miljard zonmassa, in NGC 3842 en NGC 4889 zit in beiden eentje van 9,7 miljard zonmassa en de moloch onder de superzware zwarte gaten woont in de kern van OJ 287, 18 miljard keer zo zwaar als de zon. Hoe komt het toch dat die zwarte gaten zo enorm zwaar kunnen zijn en dat ze dat al héél lang zijn? Waarnemingen aan ver verwijderde sterrenstelsels laten namelijk zien dat ook die dergelijke joekels van zwarte gaten kunnen huisvesten. We weten dat zwarte gaten kunnen groeien door het aantrekken van massa, die in de gevarenzone rondom het zwarte gate is terechtgekomen. Invallend gas zal een accretieschijf rondom het zwarte gat vormen en daar zal een deel van naar binnen vallen. Maar het tempo waarin dat gebeurt is volgens berekeningen een stuk lager dan nodig om de superzware zwarte gaten te kunnen vormen. Hoe kunnen ze dan toch zo zwaar zijn geworden? Recent onderzoek van een drietal sterrenkundigen laat zien dat het groeitempo enorm kan versnellen als het zwarte gat van meerdere kanten voorzien wordt van invallend gas. Als het zwarte gat gelijktijdig dus meerdere schransmaaltijden ondergaat. Simulaties laten zien dat er daarbij meerdere schijven rondom het zwarte gat kunnen ontstaan, die op een gegeven moment kunnen botsen en samensmelten. De hoeveelheid invallend gas kan dan enorm toenemen, zodat het zwarte gat flink in massa kan toenemen. Op deze pagina zijn meerdere video’s van de simulaties te vinden, hieronder heb ik er eentje staan.

theta = 150 (3D) from Chris Nixon on Vimeo.

Bron: SpaceRef.

Share

Speak Your Mind

*