29 maart 2024

Herschel en XMM-Newton belichten kern van Centaurus A

Credits: ESA/Herschel/PACS/SPIRE/VNGS ; ESA/XMM-Newton/EPIC

Dat kan toch eigenlijk geen toeval zijn. De dag dat een foto van het gigantische elliptische sterrenstelsel Centaurus A Astronomy Picture of the Day (APOD) is komt het nieuws naar buiten dan men met de infrarood-ruimtetelescoop Herschel en de röntgen-ruimtesatelliet XMM-Newton de actieve kern van dat stelsel heeft bestudeerd. We kennen Centaurus A allemaal vanwege z’n opvallende gegolfde donkere stofband, die de kern van het elliptische stelsel aan het zicht onttrekt. Het stelsel ligt maar 12 miljoen lichtjaar ver weg – da’s astronomisch gesproken om de hoek – en daardoor leent het zich voor gedetailleerde waarnemingen. In radiolicht heeft men al lang geleden gezien dat er vanuit de kern van CenA, zoals het kortweg wordt genoemd, naar twee tegenovergestelde kanten enorm lange straalstromen worden uitgespuwd. Verantwoordelijk daarvoor is het superzware zwarte gat in de kern van CenA. Zoals gezegd hebben de Europese satellieten Herschel en XMM-Newton ook gekeken naar CenA en zij hebben bevestigd dat er zeer veel activiteit in die kern is, verborgen voor optische telescopen. De foto hierboven is een combi van die waarnemingen, in rood de infrarood-waarnemingen, in blauw de röntgen-waarnemingen. Hier een versie met de labels van interessante objecten daarin en hieronder een mix van CenA in allerlei delen van het electromagnetische spectrum.

credit:ESA/Herschel/SPIRE/PACS/VNGS (far-infrared) ; ESA/XMM-Newton/EPIC (x-ray) ; ESO (visible)

Zijn d’r nog bijzonderheden te melden over deze waarnemingen aan CenA van Herschel en XMM-Newton? Yep, dat het stelsel nu wel zeker een botsing blijkt te hebben gehad met een ander sterrenstelsel, waarvan de restanten als de stofband nog zichtbaar zijn. En dat er in het verlengde van de twee straalstromen grote stofwolken blijken voor te komen – op de geannoteerde versie de ‘dust clouds’ – die géén verband houden met die straalstromen, maar die in infrarood oplichten door oude sterren, van één van de gebotste sterrenstelsels. Bron: Herschel.

Share

Speak Your Mind

*