29 maart 2024

IGR J11014: de snelst bewegende pulsar die we kennen?

Is IGR J11014 de snelst bewegende pulsar die we nu kennen? Credit: X-ray: NASA/CXC/UC Berkeley/J.Tomsick et al & ESA/XMM-Newton, Optical: DSS; IR: 2MASS/UMass/IPAC-Caltech/NASA/NSF

Sterrenkundigen hebben onder andere met de Chandra röntgensatelliet vermoedelijk een pulsar ontdekt die met een snelheid van maar liefst 8,9 tot 10,4 miljoen km per uur uit het supernovaerestant vliegt, die hijzelf ooit na een supernova-explosie heeft gecreëerd. Of het echt om een pulsar gaat is nog niet helemaal zeker, omdat men nog geen karakteristieke pulserende radiostraling heeft ontdekt bij IGR J11014, zoals het object wordt genoemd. De reden daarvoor is waarschijnlijk de enorme afstand tot de aarde – maar liefst 30.000 lichtjaar, in de richting van het zuidelijke sterrenbeeld Kiel (Carina), waardoor de pulsar in radiolicht te zwak is om detecteerbare pulsen op te leveren. Maar er zijn andere aanwijzingen die laten zien dat het wel degelijk om een pulsar gaat. In dat geval is het een heel bijzondere, want hij is door de een of andere oorzaak uit z’n eigen restant weggeschoten. Dat restant – de grote paarse vlek op de foto linksboven, het paarse is heet gas dat röntgenstraling uitzendt, waargenomen met de Europese XMM-Newton ruimtetelescoop – heet SNR MSH11-16A en z’n ouderdom is vermoedelijk 15.000 jaar. De pulsar IGR J11014 zien we rechtsonder, als die komeetachtige groene punt met staart. Die staart is zo’n drie lichtjaar lang en gericht op het centrum van MSH 11-61A. Die staart is vermoedelijk een soort wind van hete deeltjes, die de pulsar creëert, als ‘ie zich dwars door interstellaire gaswolken heen beweegt. Er gaat ook nog een zwakkere staart vanuit de pulsar naar rechtsboven op de foto. maar de oorsprong daarvan is onduidelijk. Er is nog een andere pulsar bekend, die met een enorme snelheid uit z’n eigen supernova-restant vliegt, bekend als G350.1-0.3 – diens vaartje op de kilometerteller is tussen de 4,8 en 9,6 miljoen km per uur. Maar daarvan moet de snelheid nog bevestigd worden, hetgeen bij IGR J11014 wel het geval is. Beide gevallen betekenen in ieder geval dat de dames/heren theoretici zich nog eens over de tekentafels moeten buigen en moeten kijken hoe deze runaway-pulsars kunnen ontstaan. Meer info in dit wetenschappelijke artikel. Bron: Chandra.

Share

Speak Your Mind

*