Credit: X-ray: NASA/CXC/MIT/M.McDonald; UV: NASA/JPL-Caltech/M.McDonald; Optical: AURA/NOAO/CTIO/MIT/M.McDonald; Illustration: NASA/CXC/M.Weiss
De NASA heeft vandaag – zoals aangekondigd – op een persconferentie laten weten dat sterrenkundigen met een heleboel instrumenten, waaronder de röntgensatelliet Chandra, een cluster van sterrenstelsels hebben ontdekt, dat talloze bijzondere eigenschappen heeft, waaronder van alle bekende clusters de hoogste mate van stervorming in z’n centrum. De cluster wordt de Phoenix cluster genoemd, niet alleen vanwege z’n ligging in het gelijknamige zuidelijke sterrenbeeld, maar ook vanwege z’n eigenschappen. Z’n officiële naam is SPT-CLJ2344-4243, maar die mag je gauw vergeten. De Phoenix cluster is bestudeerd met de South Pole Telescope (SPT), Chandra en acht andere instrumenten. De cluster ligt 5,7 miljard lichtjaar (roodverschuiving z=0.596) ver weg en hij blijkt de grootste bron van röntgenstraling in het heelal te zijn. Ook kent men geen ander cluster waarin het hete gas in de centrale gedeelten zo sterk afkoelt als in de Phoenix cluster. Dat hete gas, welke röntgenstraling uitzendt, dat je op de foto links ziet, zal uiteindelijk tot de vorming van sterren leiden en het gas blijkt in de vorm van gigantische stroken naar het centrale sterrenstelsel te leiden, zoals in de afbeelding rechts is te zien. Normaal gesproken verhinderd de activiteit van het centrale superzware zwarte gat de afkoeling van het gas, welke noodzakelijk is voor de vorming van sterren. Da’s bijvoorbeeld het geval in de Perseuscluster, wiens centrale superzware zwarte gat geluidsgolven blijkt te produceren, die maar liefst 57 octaven onder de Midden-C zitten. In de Phoenix cluster is dat niet het geval. Het centrale zwarte gat aldaar mag er qua massa wegen, want het groeit zelf met zo’n 60 zonmassa’s per jaar en zijn massa is naar schatting zo’n twintig miljard zonmassa. 😯 Maar qua activiteit is ‘ie kennelijk minder actief en kan het omringende gas genoeg afkoelen om tot een kolossale stervorming te komen. Het zwarte gat is niet zo’n producent van geluidsgolven, maar de snelheid waarmee sterren in z’n omgeving vormen is maar liefst twintig keer hoger dan in de Perseus cluster – een record. In de video hieronder wordt meer verteld over de Phoenix cluster.
