29 maart 2024

WISE ziet miljoenen zwarte gaten in DOG’s en Hot DOG’s

in de cirkels in de uitvergroting: vele kandidaat-zwarte gaten in DOG’s. credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA

Ja mensen, we hebben het nog steeds over sterrenkunde. DOG’s en Hot DOG’s, het zijn door de sterrenkundigen gebezigde termen. We hebben het niet over de trouwe viervoeters en de met worst, zuurkool, ketchup en mosterd volgeladen broodjes, dat begrijpen jullie. Het gaat hier om de zogenaamde ‘dust-obscured galaxies‘, sterrenstelsels die in optisch licht nog niet eerder waren gezien, maar die wel in infraroodlicht zijn ontdekt met NASA’s Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE) missie, welke tot begin 2011 twee keer de hemel in infrarood heeft gescand. En dan gaat het niet om tientallen, honderden of duizenden, maar letterlijk om miljoenen van die stelsels. Allemaal bevatten ze in hun kern een superzwaar zwart gat, wiens omringende schijf het stof in het sterrenstelsel doet gloeien, hetgeen het uitzenden van infraroodstraling veroorzaakt. Feitelijk zijn het dus quasars, sterrenselsels die ook allemaal een actief zwart gat in hun centrum hebben. In de uitvergroting zie je vele DOG’s in de cirkeltjes, door WISE opgemerkt. Het zijn nog kandidaat-stelsels met een centraal zwart gat, want van de meesten moet de bevestiging door een ander instrument nog worden gedaan. De afstand tot de DOG’s loopt tot ongeveer tien miljard lichtjaar ver weg. Zo’n 1000 van die 2½ miljoen DOG’s zijn zeer helder in het infrarood en zij worden daarom Hot DOG’s genoemd – ja ja, humoristen die sterrenkundigen. Pakweg 100 van die duizend hot DOG’s zijn inmiddels bevestigd met andere telescopen, van het W.M. Keck Observatorium op Mauna Kea, Hawaï,  het Gemini Observatorium in Chili, de beroemde Palomar’s 200-inch Hale telescoop bij San Diego en tenslotte het Multiple Mirror Telescope (MMT) Observatorium bij Tucson, Arizona. Meer informatie over de DOG’s en Hot DOG’s vind je in deze drie wetenschappelijke artikelen:  http://arxiv.org/abs/1205.0811http://arxiv.org/abs/1208.5517 en http://arxiv.org/abs/1208.5518. Bron: Bron: JPL.

Share

Speak Your Mind

*