29 maart 2024

Nieuwe wiskundige theorie combineert donkere materie en donkere energie

Voorstelling van filamenten van donkere materie. Credit: Science Magazine

Twee wiskundigen – Shouhong Wang (Universiteit van Indiana) en Tian Ma (Universiteit van Sichuan) hebben een nieuwe theorie bedacht, waarin de donkere materie en donkere energie worden gecombineerd. Beiden vormen ruim 95% van de materie/energie van het heelal, een schamele 4% wordt gevormd door gewone materie, de grondstof van sterren, planeten en onszelf, leven. Toen Albert Einstein in 1915 z’n Algemene Relativiteitstheorie opstelde, waarin hij de zwaartekracht middels z’n beroemde veldvergelijkingen beschreef, waren donkere materie en -energie onbekend. Donkere materie (23% van het heelal) kwam in de jaren dertig naar voren, toen sterrenstelsels in de Coma Cluster sneller bleken te bewegen dan met de gewone, zichtbare materie mogelijk was. Donkere energie (76% van het heelal) kwam in 1998 naar voren, toen aan de hand van type Ia supernovae het heelal versneld bleek uit te dijen en ‘iets’ verantwoordelijk moest zijn voor die versnelling. Een goede verklaring voor de donkere materie en – energie zijn tot nu toe niet gegeven. Wang en Ma denken dat we eigenlijk met maar één nieuwe energievorm te maken hebben, die zowel positief als negatief kan zijn en die afstotend werkt, bij positieve lading, en aantrekt, bij negatieve lading. De energievorm (‘energy-momentum tensor’) hoort bij een zogenaamd ‘scalair potentiaalveld’, dat in z’n positieve gedaante als donkere energie werkt en in z’n negatieve gedaante als donkere materie. Welke gedaante van de energievorm wordt aangenomen hangt af van de kromming van de ruimtetijd, tussen welke twee een interactie plaatsvindt.

Tian Ma (l.) en Shouhong Wang. Credit: Sichuan University.

Tot nu toe werd altijd verondersteld dat op gewone materie de wet van behoud van materie en energie van toepassing is. Dat gaat volgens de twee wiskundigen niet meer op: die wet geldt alleen voor het totaal van gewone materie en het scalair potentiaalveld. Om dit allemaal te beschrijven komen ze met een nieuwe set veldvergelijkingen, welke die van Einstein vervangen. Het voornaamste verschil is de toevoeging van een tweedegraads covariante afgeleide van het scalaire potentiaalveld. In de buurt van gewone materie op een galactische schaal van 1000 tot 100.000 lichtjaar is de energie negatief en komt ‘ie als donkere materie naar voren. Dat is merkbaar in en rondom sterrenstelsels. Op grotere schaal (> 10 miljoen lichtjaar) is de energie positief en merkbaar als donkere energie. Afijn, ingewikkelde materie –  ahum, what’s in a name – en alle details zijn te lezen in dit artikel van Wang en Ma. OK, nou nog een lekker klinkende naam voor deze nieuwe theorie verzinnen. Suggesties? Bron: Indiana University.

Share

Comments

  1. Olaf van Kooten zegt

    “Het voornaamste verschil is de toevoeging van een tweedegraads covariante afgeleide van het scalaire potentiaalveld.”

    Okee bij deze zin ontplofte m’n brein. Interessante materie, maar het gaat mij wat boven die pet. Op zich juich ik ieder model dat twee enorme mysteries vervangt door één enorm mysterie van harte toe. Want ik hou niet zo van enorme mysteries in de kosmologie: dat betekent namelijk dat wij er simpelweg geen hout van begrijpen.

  2. Het wordt pas echt interessant als de theorie een voorspelling doet die met waarnemingen bevestigd of ontkracht kunnen worden.

    • Ja, dat is natuurlijk de grote vraag, of de theorie voorspellingen doet. Ik heb er nog niets over gelezen, maar ik zou het zoeken in de overgang tussen donkere materie en donkere energie. Op korte afstanden is de donkere materie met z’n aantrekkende werking actief, op lange afstanden is de donkere energie met z’n afstotende werking actief, Ergens moet een kantelpunt zijn, waar beiden in balans zijn. Wellicht dat bij sterrenstelsels op die afstand iets merkbaars is van deze balans.

Speak Your Mind

*