29 maart 2024

Sterrenstelsel op recordafstand waargenomen

Op deze drie foto’s wordt langzaam ingezoomd op het sterrenstelsel in kwestie. Klik voor een grotere versie! Credits: Wei Zheng of Johns Hopkins University

Wetenschappers hebben een vergelegen en piepjong sterrenstelsel waargenomen, een ontdekking die ons mogelijk kan helpen om de kindertijd van het universum beter te doorgronden. Het stelsel staat bekend als MACS 1149-JD, maar wordt informeel het Wei Zheng-stelsel genoemd (naar het hoofd van het wetenschapsteam dat de ontdekking heeft verricht). De afstand tot het stelsel bedraagt maar liefst 13,2 miljard lichtjaar. Dat betekent dat het licht van dit stelsel dat ons nu bereikt, is uitgezonden op het moment dat het heelal slechts 500 miljoen jaar oud was. Hiermee is MACS 1149-JD mogelijk de nieuwe recordhouder als het om verre sterrenstelsels gaat.

De bevinding suggereert dat het Wei Zheng-stelsel al gevormd moet zijn in de zogenaamde Dark Ages van het universum. Dit is een periode waarin het heelal ondoorzichtig was voor lichtgolven. De oorzaak is als volgt: na de oerknal was de temperatuur lange tijd zo heet, dat atoomkernen en elektronen niet aan elkaar gekoppeld konden worden. Met andere woorden: er waren geen atomen, alle materie in het heelal bestond uit een heet plasma (elektrisch geladen gas). Ongeveer 380.000 jaar na de oerknal was de temperatuur voldoende gedaald om atoomkernen en elektronen aan elkaar te laten koppelen. Het heelal bestond vanaf dat moment uit atomair (niet-geladen) gas. En laat dit gas nou de vrije doorgang van licht belemmeren: vandaar de term Dark Ages.

Ongeveer 500 miljoen jaar later raakte het heelal wederom geïoniseerd (en dit keer voorgoed), als gevolg van de intense ultraviolette straling die afkomstig was de eerste sterren en sterrenstelsels. De ontdekking van het Wei Zheng-stelsel stelt wetenschappers in staat om meer te weten te komen over de vroegste objecten in het universum. Bovendien hoopt men te achterhalen hoe de Dark Ages precies geëindigd zijn.

Uitleg over ionisering, on-ionisering, Dark Ages en her-ionisering. Credits: S.G.Djorgovski et al & Digital media Center, Caltech.

Overigens staat het Wei Zheng stelsel normaal gesproken op een veel te grote afstand om waargenomen te worden. De reden dat we het stelsel toch kunnen zien, is het gevolg van een bijzonder kosmisch vergrootglas-effect, een zogenaamde zwaartekrachtlens. Hierbij staat een massief object (de lens), in dit geval een zware cluster van sterrenstelsels, precies tussen ons en het verre object in. Als gevolg hiervan wordt het licht van het verre stelsel zo’n vijftien keer versterkt. Bron: Johns Hopkins University.

Share

Comments

  1. Wederom weer een mooi stukje Olaf, thumbs up!

  2. Kleine correctie : “Ongeveer 500 miljoen jaar geleden …”, moet “Ongeveer 500 miljoen jaar later ” zijn ?

  3. Olaf van Kooten zegt

    Bedankt, ik heb het verbeterd

Laat een antwoord achter aan Olaf van Kooten Reactie annuleren

*