28 maart 2024

Jupiter ondergaat grote veranderingen

De atmosfeer van Jupiter is verdeeld in een aantal goed gedefinieerde wolkenbanden. Credit: NASA/JPL-Caltech.

Jupiter, de mythische god van de lucht en de donder, zal zeker blij zijn met de processen die plaatsvinden op de planeet die zijn naam draagt. Observaties laten namelijk zien dat de atmosfeer van Jupiter onderhevig is aan grote veranderingen: atmosferische banden veranderen van kleur, hotspots verdwijnen en verschijnen weer, en wolken verzamelen zich aan de ene kant van Jupiter, terwijl ze aan de andere kant verdwijnen. Sommige veranderingen zijn wereldwijd, terwijl anderen een lokaal karakter hebben. Sommige veranderingen zijn al decennia niet waargenomen, terwijl anderen compleet nieuw zijn.

Een internationaal team van astronomen heeft professionele infraroodbeelden die vanaf 2009 van Jupiter zijn gemaakt naast de gedetailleerde opnames gelegd die zijn gemaakt door een steeds grotere gemeenschap van amateur-astronomen. Hieruit blijkt dat een prominente wolkenband ten zuiden van de evenaar, de zogenaamde South Equatorial Belt, is verdwenen en later weer is verschenen. Een andere wolkenband, de North Equatorial Belt, heeft eveneens veranderingen ondergaan. Deze werd in 2011 namelijk steeds witter, totdat de band witter was dan in meer dan een eeuw is waargenomen. In het voorjaar van 2012 is deze band weer donkerder geworden.

Uit infraroodgegevens blijkt dat het verbleken van de noordelijke wolkenband verband houdt met dikkere bewolking op grote diepte, terwijl de minder diepe wolken niet veranderden. Bij de zuidelijke wolkenband werden zowel de diepe als de ondiepe wolken dikker. De infraroodgegevens hebben ook het bestaan van langgerekte, bruine structuren aangetoond, die zijn ingebed in de verbleekte wolken. Waarschijnlijk gaat het om opklaringen, gebieden met relatief weinig wolken.

credit: NASA/IRTF/JPL-Caltech/NAOJ/A. Wesley/A. Kazemoto/C. Go

De opnames laten verder het bestaan zien van blauwgrijze structuren langs de zuidelijke rand van de North Equatorial Belt. Het blijkt te gaan om gebieden met bijzonder weinig wolken en een bijzonder droge lucht. De structuren zijn op infraroodopnames zichtbaar als hotspots, aangezien we hier diep in het binnenste van Jupiter kijken. De straling uit het inwendige van Jupiter is dan beter zichtbaar op infraroodopnames.

Tot slot is de atmosfeer van Jupiter onderhevig geweest aan inslagen van kometen en asteroïden, die als vuurballen zichtbaar zijn geweest. Drie van deze objecten zijn sinds 2010 waargenomen. Deze zijn vermoedelijk klein van stuk, minder dan 15 meter in diameter, aangezien ze geen grootschalige atmosferische veranderingen veroorzaakt hebben – in tegenstelling tot de grote inslagen van 1994 en 2009. Het is niet waarschijnlijk dat Jupiter de laatste jaren vaker is getroffen dan anders. In plaats daarvan wordt de planeet simpelweg meer in de gaten gehouden door amateurs die over semi-professionele apparatuur beschikken.

Recente inslag van meteoriet op Jupiter (september 2012). credit: NASA/IRTF/JPL-Caltech/G. Hall/University of the Basque Country

Bron: Jet Propulsion Laboratory.

Share

Speak Your Mind

*