29 maart 2024

Klein lensvormig sterrenstelsel bevat zwaarste zwart gat ooit waargenomen

NGC 1277, foto gemaakt met de Hubble ruimtetelescoop. Credit: Credit: NASA/ESA/Andrew C. Fabian.

Na het nieuws van de quasar, waarin een zwart gat een record hoeveelheid materie uitstoot, opnieuw een bericht over een record-zwart gat. Gebruikmakend van de Hobby-Eberly Telescope van het McDonald Observatorium in Texas hebben sterrenkundigen in het centrum van het lensvormige sterrenstelsel NGC 1277 een gigantisch zwart gat ontdekte, eentje die maar liefst 17 ± 3 miljard keer zo zwaar als onze zon is [1]Vermoedelijk is dat een record, al is er een vermoeden dat het zwarte gat in de blazar OJ287 met 18 miljard zonmassa schoon aan de haak nog een tikkeltje zwaarder is.. Ieder sterrenstelsel heeft wel een superzwaar zwart gat in z’n kern – de Melkweg bijvoorbeeld heeft er eentje van ruim 4,3 miljoen zonmassa, Sgr A* genaamd. Het monster in NGC 1277 is daarmee vergeleken héél wat groter. Helemaal bijzonder is dat het 220 miljoen lichtjaar in het sterrenbeeld Perseus gelegen NGC 1277 kleiner is dan de Melkweg, wel tien keer zo klein. Vormt normaal gesproken zo’n centraal massief zwart gat 0,1% van de massa van het omringende sterrenstelsel, in het geval van NGC 1277 is dat maar liefst 14%. NGC 1277 ligt in de Perseus cluster van sterrenstelsels.

De waarnemingshorizon van NGC 1277. Credit: Credit: D. Benningfield/K. Gebhardt/StarDate.

De Schwarzschildstraal of de waarnemingshorizon van het zwarte gat in NGC 1277 is vier lichtdagen groot, da’s elf keer de straal van de baan van Neptunus (zie de afbeelding hiernaast). Die straal stelt de grens voor waarbinnen lichtdeeltjes niet meer kunnen ontsnappen uit het zwarte gat, omdat daar de ontsnappingssnelheid groter is dan de lichtsnelheid. Ter vergelijking: de waarnemingshorizon van de aarde is slechts 9 millimeter! Prop je de gehele aarde in een bolletje met die straal dan is het een zwart gat. De waarnemingshorizon van de zon is 3 km. Het zwarte gat in NGC 1277 werd ontdekt toen een internationale groep sterrenkundigen, waaronder de Nederlanders Remco van den Bosch, Glenn van de Ven en Arjen van der Wel, een groep van 700 relatief nabije sterrenstelsels met de 9,2 meter Hobby-Eberly Telescope bekeken. Door naar de snelheid van de sterren in de kern van die stelsels te kijken krijgt men een indruk van de massa van het onzichtbare, maar door z’n zwaartekracht merkbare zwarte gat en zodoende kwam men de massa van het zwarte gat in NGC 1277 op het spoor. Nu moet men nog zien te verklaren hoe in een klein sterrenstelsel als NGC 1277 zo’n gigantisch zwaar zwart gat kan ontstaan. Hieronder een video over de beweging van de sterren rondom het zwarte gat, gemaakt door Remco v.d. Bosch. Iedere seconde in de video stelt 22 miljoen jaar gesimuleerde tijd voor.

En hieronder nog een video, waarin we Remco v.d. Bosch zelf in beeld zien, vertellend over de ontdekking.

Bron: Science Daily.

Voetnoten

Voetnoten
1 Vermoedelijk is dat een record, al is er een vermoeden dat het zwarte gat in de blazar OJ287 met 18 miljard zonmassa schoon aan de haak nog een tikkeltje zwaarder is.
Share

Speak Your Mind

*