28 maart 2024

Ontstaan van wijde dubbelsterren verklaard

Voorbeeld van een dubbelster. Credit: Diegoaac/Wikipedia

Een team van astronomen heeft gebruik gemaakt van een computermodel om te achterhalen hoe wijde dubbelsterren ontstaan – twee sterren die op grote afstand (tot een lichtjaar) om elkaar heen draaien. De zon is een enkele ster en is daarmee een buitenbeentje. De meeste sterren zijn dubbelsterren: twee sterren die om elkaars gemeen- schappelijke zwaartepunt draaien. Dubbelsterren kunnen erg dicht bij elkaar staan – soms raken ze elkaar zelfs. Andere dubbelsterren staan juist op grote afstand van elkaar. Het is altijd een raadsel geweest hoe dit soort wijde dubbelsterren ontstaan. De typische kernen van gaswolken waar sterren uit ontstaan zijn niet groot genoeg om wijde dubbelsterren te vormen.

Nu is een team van astronomen met een mechanisme gekomen om het ontstaan van wijde dubbelsterren te verklaren. De meeste sterren worden op korte afstand van elkaar geboren, in groepjes van twee, drie of vier. Dit soort sterrengroepjes vormen zich vanuit de kern van een gaswolk. Als meer dan twee sterren op korte afstand van elkaar staan, ontvouwt zich een chaotische zwaartekrachtdans. Het lichtste object wordt dan vaak in een langgerekte omloopbaan geduwd, waardoor deze niet de kans krijgt om te groeien.

De achterblijvende sterren blijven in de kern van de gaswolk en krijgen wel de kans om verder te groeien. Uiteindelijk krijgt de lichtste ster een dusdanige schop dat deze compleet wordt uitgestoten. In sommige gevallen is de schop niet krachtig genoeg om het derde object volledig te laten ontsnappen – in plaats daarvan komt deze in een bijzonder wijde omloopbaan terecht. Dat impliceert dat wijde dubbelsterren eigenlijk drievoudige sterren zouden moeten zijn.Dat blijkt vaak inderdaad zo te zijn: als astronomen de sterren van een wijde dubbelster nader inspecteren, blijkt één van de twee sterren vaak een nauwe dubbelster te zijn. Soms bestaat en wijde dubbelster inderdaad slechts uit twee sterren. In dat geval is het centrale duo samengesmolten tot één ster. Dat kan gebeuren als de kern van de gaswolk zoveel stof bevat, dat de sterren hierdoor wrijving ondervinden en naar elkaar toe gaan spiraliseren.De dichtstbijzijnde wijde dubbelster is Alpha Centauri. Alpha Centauri is eigenlijk een nauwe dubbelster, waar een derde (kleinere) component op grote afstand omheen draait. Als het nieuwe model klopt, zijn deze sterren dus op korte afstand van elkaar ontstaan, totdat de derde component in een wijde omloopbaan is geschopt.

Klik voor een grotere versie. Credit: Karen Teramura with adaptation of Summer Triangle and Milky Way astrophotograph by Wei-Hao Wang.

Bron: University of Hawaii.

Share

Speak Your Mind

*