28 maart 2024

Wat we wel en niet (mogen) weten over Marsrover Curiosity

Artemis Westenberg bij Chr. Huygens

Mars spreekt zeer tot de verbeelding. Dat was natuurlijk al zo, vooral sinds de ontdekking van ‘kanalen’ op Mars eind 19e eeuw, maar na de lezing van gisteravond door Artemis Westenberg – president & director of Explore Mars, Inc. Beverly Massachussets – bij Chr. Huygens over Marsrover Curiosity is dat helemaal het geval, in ieder geval bij mij. En dat komt dan niet alleen omdat Mars zo erg veel op de aarde lijkt, een (ijle) atmosfeer heeft, een vergelijkbare zwaartekracht (slechts 38% van de aardse zwaartekracht) en er in de vorm van ijs, zowel aan de oppervlakte als onder de grond, water in voorraad is. Nee, Mars spreekt tot de verbeelding omdat de lezing van Westenberg sterke voeding geeft aan de theorieën dat de NASA ons over Mars iets anders vertelt dan het werkelijke verhaal. Je zou bijna gaan denken aan conspiracy-achtige theorieën, die in de meeste gevallen uit gebakken lucht blijken te bestaan. Maar in dit geval is de bron een zeer dicht bij de NASA staande persoon, want met haar Explore Mars organisatie verleent Westenberg diensten aan de NASA en heeft zij geregeld contact met de hoogste bazen en met wetenschappers hoog in de boom. Eén van de zaken die zij voor de NASA heeft gedaan was bijvoorbeeld het opzetten van de website Get Curious, die in de weken voorafgaand aan de landing van de Curiosity op 6 augustus j.l. de aandacht van het grote publiek moest vestigen op die landing. En dat lukte behoorlijk, want in een paar weken tijd trok die site tweehonderdduizend bezoekers, waarvan velen uit Londen, waar op dat moment de Olympische Spelen bezig waren. Kennelijk veel Londenaren die nieuwsgierig waren geworden.

Het publieke verhaal versus het werkelijke verhaal

Waar methaan kan ontstaan en weer heen kan gaan. Credit: NASA/JPL.

Bij twee zaken is er volgens Westenberg een duidelijk verschil in wat de NASA middels persconferenties en persberichten naar voren brengt en het echte wetenschappelijke verhaal dat er achter zit: bij de methaankwestie en de recente vondst van organisch materiaal door SAM. Wat die methaankwestie betreft – hier op de Astroblogs ook al regelmatig besproken – gaat het er om dat men al sinds 2003 de aanwezigheid meet van methaan (CH4) in de atmosfeer van Mars, een eenvoudige vorm van koolwaterstof. Het heeft een geologische oorsprong óf een biologische, uit vergane resten organisch materiaal. Met name dat laatste is natuurlijk interessant, want als je methaan op Mars vindt en dan met name geconcentreerd in bepaalde hotspots, waar het iets vaker voorkomt, dan elders, dan zou dat kunnen wijzen op een biologische oorsprong. Op aarde vervalt het methaan onder invloed van zonlicht. Op Mars vervalt methaan in ongeveer 300 jaar, dus er móet een bron zijn die het telkens ververst. In 2003/2004 werd het methaan waargenomen met twee aardse telescopen en met de Europese Mars Express, die sinds Kerst 2003 om de Rode Planeet cirkelt. Curiosity heeft ook een compleet laboratorium aan boord, het 40 kg wegende Sample Analysis at Mars (SAM) en een onderdeel daarvan is de Tunable Laser Spectrometer (TLS). Op 2 november werd door de NASA op een persconferentie bekendgemaakt dat de TLS door één meting aan een monster van de Marsgrond bij het gebied genaamd Rocknest geen methaan heeft gevonden. De hoeveelheid methaan is er minder dan 5 ppb – parts per billion. Wel kon men aantonen dat de hoeveelheid isotopen van argon in het monster exact overeenkomt met dezelfde isotopen in Marsmetorieten op aarde, zodat onomstotelijk is komen vast te staan dat die meteorieten echt van Mars afkomstig zijn, zoals de beroemde Allan Hills 84001 die op de zuidpool is gevonden en recent de Tissint meteoriet in Marokko. Wat Westenberg met name stak was dat volgens de NASA maar één meting is gedaan, terwijl er in werkelijkheid vier maal is gemeten. Vreemd, nietwaar? Ook zegt de NASA dat er op Mars omstandigheden zijn waardoor het methaan sneller verdwijnt dan op aarde, zoals stofstormen en electrische stromen in de Marsatmosfeer, maar dat is natuurlijk vreemd. Waarom zou je je druk maken over hoe snel methaan op Mars kan vervallen als je toch geen methaan hebt aangetroffen?

Organisch materiaal?

Credit: NASA/JPL.

Recent werd bekendgemaakt dat SAM na analyse van een monster Marswater, zwavel en chloor heeft gevonden, organische materialen die daar op drie manieren terecht kunnen zijn gekomen: meegenomen vanaf aarde door de Curiosity, meegekomen meteorieten die op Mars vielen en ontstaan op Mars zelf. Dat eerste zou natuurlijk stuitend zijn, want dat zou betekenen dat de Curiosity niet ‘clean’ is aangekomen en dat deze stoffen als een soort van vervuiling nu op Mars terecht zijn gekomen – een overtreding van de zogenaamde Planetary Protection uit 1967. En dat is eigenlijk ook de verklaring die Westenberg geeft voor het niet vinden van het methaan door Curiosity’s TLS: er is wel methaan gevonden, maar dat heeft een aardse oorsprong, te weten moerasgas uit Florida. Er zijn andere bronnen die er ook op wijzen dat de Curiosity een onderdeel bevat dat niet volgens de strenge regels van de Planetary protection is schoongemaakt en dat toch is meegegaan naar Mars, lees deze en deze blogs daarover. Afijn, jullie begrijpen dat het een lange, maar zeer enerverende avond werd. Westenberg had ook nog wat andere smeuïge anekdotes, zoals de aanranding meerdere keren van een Canadese astronaute door een Russische mannelijke collega bij een ruimtesimulatie in 1999 (hier de details) en over een astronaut die op de maan een hartaanval blijkt te hebben gehad – dat bleek James Irwin van de Apollo 15 te zijn geweest. Gisteravond was de tweede keer dat Artemis Westenberg bij Christiaan Huygens was, na haar premiere in 2006 aldaar. Drie keer scheepsrecht toch? 😀

Share

Comments

  1. ik vond het ook een zeer interesssante avond.

    Ik mis het volgende mogelijke argument voor het achterhouden van bevestiging dat er organisch methaan gevonden is: dat men gewoon meer samples nodig heeft voordat ze dit wetenschappelijk kunnen bevestigen en om niet nu al in de media af te gaan dat ze te vroeg gejuigd hebben, willen ze dit voorlopig onder de pet houden. Ze hebben per slot van rekening nog 2 jaar voor de boeg om meer onderzoek en sample te maken. Dit zou naar mijn mening een logische verklaring zijn en minst op een conspiracy theory lijken. Die man van NASA die dat zo spannend aangekondigd had was wellicht iets te vroeg enthousiant en mocht daarom dit niet (meer) bevestigen?

    Als het om die vervuiling zou gaan, zou dat wel de allergrootste blunder van NASA zijn. In dat geval begrijp ik ook wel dat ze om de waarheid heen draaien, want dat kan financiele toezeggingen voor investeringen in toekomstige missies gaan kosten.

    Artemis zei dat organismen die onder de grond leven beschermd zijn tegen de kosmische straling die bij Mars erger is dan op aarde door ontbreken van magnetisch veld van Mars. Klopt dat?

  2. Jan, bedankt voor je reactie. Dat argument dat ze meer proeven moeten doen om er zeker van te zijn dat de metingen juist zijn lijkt mij hier niet het geval. Zoals Westenberg zei kan de Curiosity door de hoeveelheid ‘residue’ in SAM maar een beperkt aantal testen doen (één instrument maar 35 keer, alle instrumenten bij elkaar 400 keer) en daar moeten ze twee jaar lang mee vooruit kunnen. Als ze dus nu al op dit ene monster vele malen gaan testen dan zijn ze snel door die maximale aantal testen heen. En als je dan bij die ene test inderdaad op methaan stuit, dan zeg je toch gewoon dat je een aanwijzing er voor hebt gevonden (met een lage statistische betrouwbaarheid σ)? Maar wat is de zin om dan te zeggen dat je niets hebt gevonden? Stel dat je 500 meter verderop weer methaan vind, ga je dan weer ontkennen? Je kan dan beter in beide gevallen zeggen iets gevonden te hebben en dat zal de statistische betrouwbaarheid van de metingen alleen maar vergroten. Wat die kosmische straling betreft: aan het oppervlak is die dosis inderdaad veel groter dan op aarde, maar ik weet niet hoe diep die stralen kunnen doordringen. Op aarde worden detectoren diep onder rotsgebergte gebouwd, zoals bij San Grasso in Italië, om ze te beschermen tegen de kosmische straling die toch door de atmosfeer weet te komen en dan praat je al gauw over honderden meters dikke rots.

Laat een antwoord achter aan Jan (H) Reactie annuleren

*