28 maart 2024

Röntgenstraling kan aanwijzing zijn voor naderende supernova

Die oranje blob is gammaflitser GRB 080913, een supernova die zeer ver van de aarde plaatsvond. Credit: NASA/Swift/Stefan Immler

Sterrenkundigen van de Universiteit van Leicester hebben aanwijzingen gevonden dat een bepaald soort van röntgenstraling wel eens het exacte moment kan markeren waarbij de imploderende kern van een zeer zware ster zorgt voor een explosie van z’n buitenlagen, een zogenaamde type II supernovae. Het gaat om thermische röntgenstraling, vergelijkbaar met de straling van een zwart lichaam bij zeer hoge temperaturen. Van de allerzwaarste sterren – tien tot meer dan honderd keer zo zwaar als de zon – die in de eindfase van hun korte, maar heftige leven zijn gekomen weet men dat die tijdens de daaropvolgende supernova-explosie vanuit de rotatiepolen van de ster bundels van zeer energierijke gammastraling met de lichtsnelheid uitzenden – de bekende gammaflitsers. In die bundels of ‘jets’ zit naast gammastraling ook al een dosis röntgenstraling en die wordt al jaren waargenomen. Probleem met die gammaflitsers is dat pas zo’n tien tot twintig dagen later in het optische gebied van het electromagnetisch spectrum iets van de supernova te zien is. Rhaana Starling en haar collegae denken nu dat er naast die röntgenstraling van de uitgestoten bundel ook röntgenstraling wordt uitgezonden op het kritieke moment  van de ‘supernova shock breakout‘, het moment dat de buitenlagen van de ster door een schokgolf reageren op de imploderende kern. In gegevens van meer dan 700 door de Swift satelliet waargenomen gammaflitsers zit een deel dat beide soorten röntgenstraling laat zien. Men hoopt daarom door meer studie van dit soort röntgenstraling meer te weten te komen over wat er nou precies in het inwendige van zo’n zeer zware ster gebeurt als z’n normale leventje is afgelopen en z’n kern een zwart gat wordt. Hieronder twee wetenschappelijke artikelen, waarin de resultaten van de sterrenkundigen van Leicester beschreven staan.

  1. R. L. C. Starling, K. L. Page, A. Pe’er, A. P. Beardmore and J. P. Osborne. A search for thermal X-ray signatures in gamma-ray bursts – I. Swift bursts with optical supernovaeMonthly Notices of the Royal Astronomical Society, 28 NOV 2012
  2. Martin Sparre and Rhaana L. C. Starling. A search for thermal X-ray signatures in gamma-ray bursts – II. The Swift sampleMonthly Notices of the Royal Astronomical Society, 28 NOV 2012 DOI:

Bron: Science Daily.’

Share

Speak Your Mind

*