28 maart 2024

Mysterie van sterrenarme gaswolk opgelost

Donkere sterloze gaswolk

De gaswolk in kwestie is links zichtbaar. Klik op de foto voor een grotere versie. Credit: NASA/Spitzer/Benjamin et al., Churchwell et al.

In de buurt van het galactische centrum bevindt zich een mysterieuze gaswolk. De gaswolk is dertig lichtjaar lang en heeft een zeer hoge dichtheid. De dichtheid is zelfs zo groot, dat de wolk het licht van achtergelegen sterren vrijwel geheel blokkeert. Dat is op zich niet bijzonder: dergelijke wolken zijn heel algemeen. Wat wél bijzonder is, is het feit dat de gaswolk in kwestie nauwelijks nieuwe sterren produceert. Dat is vreemd: vergelijkbare wolken zijn ware sterrenfabrieken.Volgens de standaardmodellen van stervorming moeten binnen dit soort gaswolken dichte klonten van gas ontstaan, die gaan samentrekken onder de zwaartekracht om zo nieuwe sterren te vormen. Een prachtig voorbeeld van zo’n gebied is de Orionnevel: ooit een donkere gaswolk, dat is gaan oplichten door het licht van de vele sterren die in de wolk zijn ontstaan. De mysterieuze gaswolk nabij het galactische centrum, G0.253+0.016 genoemd, produceert echter nauwelijks nieuwe sterren, terwijl de dichtheid 25 keer groter is dan in de Orionnevel! Wat is hier de oorzaak van?Een serie van observaties hebben mogelijk tot een antwoord geleidt. Het gas in de gaswolk blijkt heel snel te bewegen, wel tien keer sneller dan in vergelijkbare wolken. Als het gas te snel beweegt, kan het niet tot rust komen om nieuwe sterren te vormen. Sterker nog: het gas in G0.253+0.016 beweegt dusdanig snel, dat de zwaartekracht de wolk nauwelijks bijeen kan houden. De gaswolk staat dus op het punt om uiteen te vallen.De onderzoekers vermoeden dat G0.253+0.016 eigenlijk uit twee gaswolken bestaat die met elkaar in botsing zijn gekomen. In dat geval zou het gas over enkele honderdduizendden jaren voldoende tot rust kunnen zijn gekomen om de sterproductie op te voeren. De kans is echter groot dat de gaswolk tegen die tijd weer in botsing komt met een soortgenoot, waardoor het gas weer wordt verstoord.

G0.253+0.016

Links de opname van Spitzer. In het midden een opname van SMA, waarop het gebrek aan dichte gaskernen zichtbaar is. Rechts een opname van CARMA, waarop de emissie van siliciummonoxide zichtbaar is. Dit is een aanwijzing dat de wolk het gevolg is van de botsing tussen twee wolken.  Credit: Caltech/Kauffmann, Pillai, and Zhang

Bron: California Institute of Technology.

Share

Speak Your Mind

*