29 maart 2024

Nabij proto-sterrenstelsel ontdekt

M101, wel donkere materie, geen superzwaar zwart gat

Er zijn helaas geen foto’s vrijgegeven bij de publicatie, dus we moeten het doen met dit archiefbeeld van M101. Credit: NASA, ESA, CXC, SSC, and STScI

Astronomen hebben gekeken naar de zwakke rand van een verstoord windmolenstelsel, en zo een zwak dwergstelsel ontdekt plus mogelijk een protostelsel: een dwergstelsel dat nog geen sterren heeft gevormd. Uit hetzelfde onderzoek is gebleken dat twee eerder ontdekte dwergstelsels vermoedelijk de oorzaak zijn voor de verstoorde vorm van het spiraalstelsel.

Het gaat om het spiraalstelsel M101, het dominante lid van een groep van 15 sterrenstelsels in de richting van het sterrenbeeld Grote Beer. Astronomen hebben de omgeving van het stelsel aan een diepgravend onderzoek onderworpen, waarbij extreem zwak sterlicht is opgevangen en gaswolken in kaart zijn gebracht. Uit het onderzoek is gebleken dat de schijf van M101 zich veel verder uitstrekt dan gedacht, met zwakke open sterrenclusters ver buiten de zichtbare schijf.

Verder heeft men twee voorheen onbekende gaswolken ontdekt in de M101 groep, op grotere afstand dan de gaswolken die tot M101 zelf behoren. De wolken hebben als catalogusnummer G1425+5235 en G1355+5439 meegekregen, evenals de bijnamen Skipper en Gilligan. Een aanvullende analyse van de gegevens heeft uitgewezen dat Skipper een kein aantal sterren bevat en dus een “echt” dwergstelsel is.

Men heeft echter geen sterren gevonden in Gilligan – het gaat hier mogelijk om een proto-dwergsterrenstelsel. De dichtheid van het gas is momenteel te laag om stervorming op gang te brengen, hoewel getijdeninteracties met M101 in de toekomst alsnog kunnen leiden tot stervorming in Gilligan.

Tot slot heeft men een pluim van gas en sterren ontdekt, die M101 en zijn buur NGC 5474 met elkaar verbinden. Wetenschappers schatten dat beide stelsels zo’n 250 miljoen jaar geleden met elkaar in botsing zijn gekomen, waarbij een flits van stervorming op gang is gekomen. Men heeft ook een tweede puim ontdekt, maar deze bestaat vooral uit oudere sterren. Vermoedelijk zijn deze losgerukt van M101 door de passage van een ander dwergstelsel, vermoedelijk NGC 5477.

NGC5477

Archiefbeeld van NGC 5477, satellietstelsel van M101. Credit: ESO/M.-R. Cioni/VISTA Magellanic Cloud survey.

Bron: Case Western Reserve University

 

Share

Speak Your Mind

*