Microquasar SS 433 bron van de gigantische Lamantijnnevel

Credit: Left: NSF’s Karl G. Jansky Very Large Array (VLA), NRAO/AUI/NSF, K. Golap, M. Goss; NASA’s Wide Field Survey Explorer (WISE). Right: Tracy Colson

Eerst heette ‘ie W50, nummer 50 in de Westerhout Catalogus, de lijst van allerlei radiobronnen aan de hemel, opgesteld in 1958 door de Nederlandse sterrenkundige Gart Westerhout. Maar omdat ‘ie op een Lamantijn lijkt, een variant van de zeekoe die in Florida voorkomt, wordt W50 sinds kort de Lamantijnnevel genoemd. Het was Heidi Winter – Director’s Executive Assistant bij het National Radio Astronomy Observatory (NRAO) die de gelijkenis met de lamantijn zag. Vorig jaar overleed Winter aan kanker en als eerbetoon is W50 omgedoopt tot de Lamantijnnevel. Hierboven zie je de treffende gelijkenis tussen beiden, links de nevel gefotografeerd met de Karl G. Jansky Very Large Array (VLA) radiotelescoop. De Lamantijnnevel is een gigantische supernovarestant. Hij ligt 18.000 lichtjaren ver weg, in het sterrenbeeld Arend (Aquila). Maar ondanks die afstand is ‘ie aan de hemel nog altijd twee graden groot, vier Volle manen in omvang – werkelijke omvang maar liefst 700 lichtjaar. Dat we ‘m niet zien komt simpelweg omdat de nevel in radiostraling oplicht, niet in optisch licht. De bron van de Lamantijnnevel: de zogenaamde microquasar SS 443 ^[1]Ook wel genoemd 2MASS J19114957+0458578, USNO 659, 1A 1909+04, 87GB 190920.8+045332, NEK 40.1-02.1, 3A 1909+048, GPS 1909+049, RGB J1911+049, BWE 1909+0453, GRS 039.60 -01.80, RX J1911.7+0459, 4C … Lees verder. Een aantal jaren geleden werd dat object nog genoemd als het ‘raadsel van de eeuw’, maar inmiddels weten we dat het een röntgendubbelster is. De zware ster die ooit de Lamantijnnevel na een supernova-explosie veroorzaakte – pakweg 20.000 jaar geleden – is nu een neutronenster of een zwart gat en daar staat een gewone ster in de buurt. Door de gravitatiekracht van de compacte neutronenster of het zwarte gat vloeit voortdurend hete materie van de ster naar de accretieschijf. Vanaf de rotatiepolen van het extreme object schieten twee jets weg, vol met energierijke en met een snelheid van 24 tot 28% van de lichtsnelheid bewegende electronen en protonen. De accretieschijf heeft een tolbeweging en daarmee de jets ook en dat zorgt voor een kurkentrekkerstructuur in de lichtcurve van SS 443. Hieronder een impressie van de röntgendubbelster.

Credit: NASA

Bron: Eurekalert.

Gerelateerde Astroblogs:

Massieve Ster SN 2023ixf spuwt massa van ongeveer één zon uit vlak voordat hij in een supernova explodeert ‘Groen monster’ was er al voordat Cassiopeia A ontplofte Het zwarte gat in de microquasar SS 433 werkt als een kosmische deeltjesversneller