28 maart 2024

Hubble bestudeert de overgang van sterrenstelsels naar ‘rood en dood’

2MASX_J09442693+0429569

Credit: ESA/Hubble & NASA

Door het bestuderen van sterrenstelsels hebben sterrenkundigen opgemerkt dat er een duidelijk verschil is tussen de sterrenstelsels die ver weg staan en die dichterbij staan. Hoe verder ze zich van ons af bevinden des te actiever ze zijn, hetgeen te zien is aan de mate van stervorming in de stelsels, waarbij massaal zware, blauwe sterren uit enorme gaswolken worden gevormd. De stelsels dichterbij daarentegen zijn niet actief, maar bestaan vaak uit vormloze, elliptische stelsels, die uit oude, rode sterren bestaan en wiens gasvoorraad uitgeput is. Die stelsels zijn ‘rood en dood’, zoals sterrenkundigen het treffend uitdrukken. De reden voor dit kenmerkende verschil tussen sterrenstelsels ver weg en dichterbij is het feit dat vroeger vaker botsingen tussen sterrenstelsels voorkwamen, waarbij ze konden samensmelten tot grotere stelsels. Die botsingen veroorzaken de verhoogde stervorming in de stelsels. Met de Hubble ruimtetelescoop heeft men onlangs 2MASX J09442693+0429569 gefotografeerd – vergeet die naam maar gauw – een sterrenstelsel dat duidelijk in de overgang zit van een jong, actief sterrenstelsel naar een stelsel dat van de categorie rood en dood is. De staartachtige structuren om het stelsel heen wijzen op een botsing die achter de rug is, maar er zijn geen tekenen meer die wijzen op stervorming. In het kader van de Hidden Treasures wedstrijd van Hubble is deze foto bewerkt door Nick Rose. Bron: Hubble.

Share

Comments

  1. Olaf van Kooten zegt

    Uit recent onderzoek is gebleken dat het meerendeel van de elliptische sterrenstelsels enkele jonge sterrenclusters bevatten. Schijnbaar kennen dit soort stelsels toch stervorming, maar wel op een heul laag pitje.

  2. Dijd het heelal, van ons gezichtspunt uit, in een bepaalde richting?
    Of beweegt alles, min of meer, gelijkmatig van ons af?

  3. Mardi, de uitdijing gebeurt gelijkmatig. Dus vanaf de aarde gezien lijken alle sterrenstelsels zich van ons af te bewegen, hetgeen de indruk geeft dat wij het centrum van het heelal zijn. Dat is uiteraard niet zo. In deze Astroblog wordt uitgelegd hoe dat precies zit.

  4. Jan Heuser zegt

    Even mijn boeren logica: hoe verder weg van ons vandaan hoe actiever de stelsels zijn en hoe dichterbij hoe minder actief. Maar is dat niet schijn. Alles wat verder weg staat en wat we daar van zien is toch veel langer geleden gebeurd? En alles wat dichterbij staat en we zien, is recenter geleden gebeurd. Is dan niet zo dat in werkelijkheid alles in zelfde stadia zit en even actief of even ‘dood’ is, maar dat we dat alleen niet kunnen waarnemen?

    • Ja, ik ben het met je eens dat het allemaal schijnt lijkt te zijn. Sterker nog, als je hoort dat botsingen en samensmeltingen ook in de toekomst nog zullen plaatsvinden (Melkweg + Andromeda = Milkomeda) dan zou je toch denken dat het allemaal even actief of dood is. En toch is er in de evolutie van het heelal de afgelopen 13,7 miljard jaar een trend zichtbaar dat de stelsels steeds minder vaak botsen en dat ze daarom ook minder stervorming hebben. Botsingen zoals tussen de Melkweg en Andromeda zijn dus tegenwoordig geen regel, maar uitzondering. Zie http://www.astroblogs.nl/2012/11/06/snelheid-stervorming-blijkt-laatste-11-miljard-jaar-enorm-gekelderd-te-zijn/ voor een grafiek, waarin je die teruggang in stervorming de afgelopen 11 miljard jaren ziet.

Laat een antwoord achter aan Jan Heuser Reactie annuleren

*