Artistieke weergave van de Methusalem-ster, en hoe de sterrenhemel er vanaf daar uitziet. De zon is met het blote oog niet zichtbaar. Credit: NASA, ESA, and A. Feild and F. Summers (STScI).
Een team van astronomen is dankzij de Hubble-ruimtetelscoop de geboorte-akte van een oeroude ster op het spoor gekomen. De ster zou 14,5 miljard jaar oud zijn (met een onzekerheid van 0,8 miljard jaar) – maar volgens eerdere schattingen, van een jaar of tien geleden, zou de ster zelfs 16 miljard jaar oud kunnen zijn! Dit zorgt natuurlijk voor een dilemma voor kosmologen.
De nieuwe leeftijdsbepaling, die door Hubble is verkregen, heeft de onzekerheid echter flink doen afnemen, waardoor de mogelijke leeftijd van de ster overlapt met de leeftijd van het heelal. De ster staat op het punt om een rode reus te worden en is met een verrekijker zichtbaar als een object van de zevende magnitude in het sterrenbeeld Lier.
De Methusalem-ster, ook wel bekend als HD 140283, staat al meer dan een eeuw bekend om zijn snelle eigenbeweging. Dankzij deze hoge snelheid weten we dat de ster slechts een bezoeker is in onze kosmische omgeving. De omloopbaan van de ster brengt deze ver beneden én boven het vlak van de Melkweg, waardoor het vermoedelijk een zogenaamde Halo-ster is. Deze conclusie werd bevestigd in de jaren 1950, toen astronomen het metaalgehalte van de ster konden meten. Hieruit is gebleken dat de ster 250 keer minder metalen bevat dan de zon! Hiermee gaat het zonder twijfel om een halo-ster – dit zijn de vroegste inwoners van ons sterrenstelsel en respresenteren een veel oudere generatie van sterren dan degene die in de schijf ontstaan zijn (zoals de zon). Als gevolg hiervan zijn halo-sterren veel minder vervuild met zwaardere elementen, die alleen in de kern van sterren kunnen ontstaan (nucleosynthese).De kracht van Hubble heeft astronomen in staat gesteld om de afstand tot de ster heel precies te bepalen. Zodra de afstand tot de ster bekend is, kan de absolute helderheid berekend worden. Dit is de belangrijkste voorwaarde voor het bepalen van de leeftijd. Deze afstand blijkt 190,1 lichtjaar te bedragen.Dit komt precies overeen met de afstandmeting die in de jaren 1990 door de Hipparcos-satelliet is verkregen. De onzekerheid was toen echter veel hoger – aan de hand van de afstand kan de leeftijd worden afgeleidt, en deze had een onzekerheid van 2 miljard jaar. De meting van Hubble is echter vijf keer preciezer. Hierdoor is de onzekerheid afgenomen tot 0,8 miljard jaar. Hiermee is de leeftijd van de ster compatible met de leeftijd van het heelal. Bron: Hubble Space Telescope.
