28 maart 2024

Herschel heeft straalstroom van zwart gat getraceerd tot de bron

Foto gemaakt met Herschel van de utibarstingen bij GX339-4

Foto gemaakt met Herschel van de utibarstingen bij GX339-4. Credit: ESA/Herschel/PACS/S.Corbel et al.

Met de infrarood-satelliet Herschel zijn sterrenkundigen erin geslaagd om de energierijke straalstroom van het binaire systeem GX 339-4, waarvan één van de componenten een stellair zwart gat is, te traceren tot de plek waar de straalstroom ontstaat. Als door de sterke gravitatie materiaal van de ster in dat systeem naar het zwarte gat stroomt komt dat terecht in een snel roterende accretieschijf en vanuit de rotatiepolen van het zwarte gat worden in twee richtingen zeer energierijke straalstromen (Engels: ‘jets’) de ruimte ingespuwd. Die straalstromen met GX 339-4 zijn met een bataljon aan instrumenten waargenomen, van infrarood, via optisch tot röntgenstraling. Die straling is niet continue, maar vertoont pieken van uitbarstingen en periodes met minder straling. Met Herschel’s far-infrared (FIR) data was men in staat die uitbarstingen te volgen tot aan het begin van hun ontstaan, vlakbij het zwarte gat zelf. De waarnemingen van Herschel bevestigen wat men al dacht over die straling in de straalstromen, namelijk dat het synchrotronstraling is, welke ontstaat als energierijke electronen in een magnetisch veld terechtkomen.  Meer info over de waarnemingen aan GX 339-4 met Herschel vind je in dit wetenschappelijke artikel. Deze waarnemingen zijn wellicht de laatste die Herschel gedaan heeft, want z’n helium is bijna op en binnenkort zal ‘ie daarom op non-actief worden gesteld. Hieronder een impressie van het binaire systeem GX 339-4.

Herschel_GX339-4

Credit: ESA/ATG medialab

Bron: ESA.

Share

Speak Your Mind

*