28 maart 2024

De tien grootste ontdekkingen van de Keck-telescoop

Het W.M.Keck Observatorium behoort tot de meest geavanceerde astronomische instrumenten uit de geschiedenis. Vanaf de top van de Mauna Kea in Hawaii heeft de Keck-telescoop enkele baanbrekende ontdekkingen verricht. Laten we eens kijken naar de 10 grootste ontdekkingen:

Keck

Credit: W.M.Keck Observatorium

1. Eerste exoplaneet-overgang (1999) Dankzij Keck heeft men voor het eerst een planeetovergang van een exoplaneet waargenomen. Het bestaan van de planeet werd afgeleid van de zwaartekrachtinvloed die het uitoefent op de moederster. Astronomen hebben toen berekent dat de planeet voor het oppervlak van de moederster zal langstrekken. Keck heeft dit daadwerkelijk waargenomen, waarmee het de eerste onafhankelijke bevestiging van een exoplaneet is geweest.

Transitie van een exoplaneet over het oppervlak van een ster, één van de manieren om exoplaneten te ontdekken.

Transitie van een exoplaneet over het oppervlak van een ster, één van de manieren om exoplaneten te ontdekken. Credit: M.Weiss/CfA.

2. Andromeda is veel groter (2005) Keck heeft de beweging van sterren aan de rand van het Andromeda-stelsel in kaart gebracht. Hieruit blijkt dat sterren ver buiten de zichtbare schijf met de rest van het stelsel meebewegen, waardoor Andromeda plots drie keer groter bijkt te zijn. De diameter van het stelsel is toen gestegen van 70.000 naar 220.000 lichtjaar. Mogelijk is ook onze Melkweg veel groter dan de huidige 100.000 lichtjaar.

Kan je in 28 jaren bij het Andromedastelsel (M31) komen?

Credit: W.M.Keck Observatorium

3. Mede-moordernaar van Pluto (2005) Keck is gebruikt om de grootte van de Eris te bepalen. Het blijkt dat de ijsdwerg minstens even groot als Pluto is, waardoor Pluto niet langer tot de planeten wordt gerekend.

Eris Dysnomia

Eris en haar maan Dysnomia, gezien door Keck. Credit: W.M.Keck Observatorium

4. Het centrum van de Melkweg (2000) Keck heeft de beweging van sterren nabij het centrale zwarte gat van de Melkweg in kaart gebracht. Hierdoor hebben astronomen de exacte locatie van het zwarte gat preciezer dan ooit kunnen bepalen. De sterren draaien met een noodgang rond het zwarte gat, zo’n 4.5 miljoen kilometer per uur (de aarde draait, ter vergelijking, met 107.000 km/u rond de zon).

star movement center galaxy

Credit: Andrea Ghez, UCLA Galactic Center Group, W.M. Keck Observatory Laser Team.

5. De eerste babyboom van het universum (2003) Mede dankzij waarnemingen die verricht zijn door Keck hebben astronomen ontdekt dat de eerste massale stervorming van het universum, en dus het ontstaan van de eerste grote sterrenselsels in het universum, zo’n 2 miljard jaar na de oerknal moet hebben plaatsgevonden.

Jonge quasar

Credit: ESO/M. Kornmesser

6. Het versnellende uitdijen van het universum (2005) Keck heeft zijn ogen gericht op verre supernovae, om zo te bepalen met welke snelheid het universum uitdijt. Het blijkt dat de uitdijing aan het versnellen is, aangedreven door een mysterieuze kracht dat donkere energie wordt genoemd.

Type Ia supernova

Een type Ia supernova. Credit: NASA/JPL.

7. Planeetvormende schijven rond stervende sterren (2007) Hoewel astronomen geloven dat planeten rond jonge sterren ontstaan, hebben waarnemingen van Keck uitgewezen dat ook stervende sterren een planeetvormende schijf kunnen hebben, opgebouwd uit materiaal dat is uitgestoten door de ster. Blijkbaar hebben sterren twee rondes van planeetvorming. Als onze zon haar laatste adem uitblaast, zal onze aarde dan ook nieuwe broertjes hebben? Misschien wel!

Een protoplanetaire schijf

Een protoplanetaire schijf. Credit: NASA/JPL-CalTech.

8. Eerste foto van een exo-zonnestelsel (2008) Keck heeft een foto gemaakt van een piepjong planetenstelsel op een afstand van 130 lichtjaar. De vier planeten draaien rond de ster HD 8799 en wegen tussen de 7 en 10 keer meer dan Jupiter.

HR 8799 system

Credit: W.M. Keck observatory, J. Wang, C. Marois

9. Water in planeetvormende schijven (2008) Met behulp van Keck hebben astronomen waterdamp aangetroffen in twee planeetvormende schijven. Dit kan astronomen helpen te bepalen hoe de aarde aan haar water is gekomen.

10. Methaan op Mars (2009) Mars is nog niet dood, zo blijkt uit metingen die verricht zijn door Keck. Het blijkt dat de Rode Planeet namelijk methaan produceert. Dit kan door slechts twee processen geproduceerd worden: vulkanisme en leven. Beide opties zijn bijzonder: Mars wordt namelijk geacht dood te zijn, zowel qua biosfeer als qua vulkanisme.

Methaan op Mars

Credit: NASA

.

Share

Speak Your Mind

*