Onderzoek restant Kepler’s supernova (1604) geeft indicatie van z’n oorsprong

De supernova die op 9 oktober 1604 ^[1]Het was de laatste supernova die met het blote oog in onze Melkweg is gezien. Er schijnt in sterrenstelsels zoals ons Melkwegstelsel één supernova per honderd jaar op te treden, dus het wordt de … Lees verder met het blote oog zichtbaar werd en die de weken er na onder andere door Johannes Kepler werd bestudeerd – vandaar de naam Kepler’s supernova – liet een restant na dat 13.000 lichtjaar van ons verwijderd is, gelegen in het sterrenbeeld Slangendrager (Ophiuchus). Men denkt dat Kepler’s supernova er eentje was van type Ia, welke ontstaat als een witte dwerg door materietoevoer door een nabije ster te zwaar wordt en een thermonucleaire explosie ondergaat, waarbij de gehele dwerg uit elkaar spat. Type Ia supernovae zijn voor sterrenkundigen van belang, omdat ze als betrouwbare afstandsindicatoren worden beschouwd, waarmee onder andere de versnelde expansie van het heelal in 1998 werd ontdekt en daarmee het bestaan van donkere energie. Sterrenkundigen vragen zich al lange tijd af wat precies de aard van de ster is die in de nabijheid van de witte dwerg staat: een reuzenster, een gewone ster zoals de zon of een andere witte dwerg? Onderzoek aan het 45 lichtjaren grote restant van Kepler’s supernova – hiernaast zichtbaar in een compositie van röntgenlicht en optisch licht – met behulp van NASA’s Chandra röntgensatelliet en Spitzer infraroodsatelliet heeft aanwijzingen opgeleverd dat de compagnon van de witte dwerg die in 1604 explodeerde een rode reus moet zijn geweest.

Beiden zagen namelijk een schijfachtige structuur in het centrum van het restant, welke in de compositiefoto hiernaast aangegeven is met de gele lijntjes. De roze kleur is infraroodstraling, zoals gedetecteerd door Spitzer, de blauwe kleur is röntgenstraling, welke Chandra heeft waargenomen. Men denkt dat de schijf materiaal is dat door de rode reus werd uitgeblazen in de interstellaire ruimte, voordat de witte dwerg in z’n buurt te zwaar werd en als supernova explodeerde. Men heeft ook waargenomen dat één kant van het restant heel veel ijzer bevat en de tegenovergestelde kant heel weinig. Men denkt dat de zijde met weinig ijzer last had van de ‘schaduw’ van de reuzenster, dat wil zeggen dat de ster de doorvoer van het ijzer tegenhield, waardoor een ‘asymmetrische explosie’ plaatsvond. Op 10 februari j.l. werden de resultaten van het onderzoek aan het restant van Kepler’s supernova gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad The Astrophysical Journal, voor de liefhebbers hier te lezen. De onderzoekers, die onder leiding stonden van Stephen Reynolds (North Carolina State University), hebben een 3D-simulatie gemaakt van de asymmetrische explosie van Kepler’s supernova en die is hieronder te zien.

Bron: Chandra.