28 maart 2024

Groene Erwtenstelsels kunnen helpen het vroege heelal te doorgronden

Grean Pea Galaxies

credit: Anne Jaskot

De zeldzame Groene Erwtenstelsels, die in 2007 ontdekt zijn, kunnen gebruikt worden om meer te weten te komen over de Reionisatie, een belangrijke fase in de evolutie van het jonge universum. Reionisatie vond een paar honderd miljoen jaar na de oerknal plaats, in een fase waarin de eerste sterren en sterrenstelsels ontstaan zijn. Gedurende deze periode veranderde de ruimte tussen sterrenstelsels van een ondoorzichtige mist in een transparant en elektrisch geladen plasma.

Maar hoe is dit precies in z’n werk gegaan? De standaardtheorie stelt dat massieve sterren in jonge sterrenstelsels enorm veel hoogenergetisch uv-licht geproduceerd hebben en dat een deel van deze straling in de intergalactische ruimte is “gelekt”. Hier heeft het uv-licht gereageerd met het neutrale waterstofgas, waarbij waterstofatomen van hun elektronen gestript werden. Het resultaat was een plasma van negatief geladen elektronen en positief geladen waterstofionen.

Probleem is echter dat sterrenstelsels in het lokale universum nauwelijks uv-straling “lekken”. Groene Erwtenstelsels zouden de redding kunnen vormen voor de standaardtheorie van Reionisatie. Dit soort stelsels zijn zeer compact en produceren veel nieuwe sterren en zijn daarom vergelijkbaar met de allereerste sterrenstelses.

Astronomen hebben zes Groene Erwtenstelsels geanalyseerd, op een afstand van 1 tot 5 miljard lichtjaar. Ze hebben gekeken hoeveel straling de sterren in de stelsels zouden moeten produceren en hoeveel straling er daadwerkelijk werd waargenomen. Hieruit blijkt dat de stelsels straling moeten lekken.

Vergelijk het maar met het knoeien van drinken op een tafellaken: als het tafellaken tot aan de rand toe verzadigd is, dan zal een deel ervan op de grond terecht komen. In het geval van de erwten vormt de straling de drank, het gas in het stelsel het tafellaken en het gas buiten het stelsel de grond. Groene Erwtenstelsels zijn dus spannende kandidaten om astronomen te helpen het vroege universum te doorgronden.

Bron: University of Michigan

Share

Comments

  1. Wel grappig: bij Astronieuws spreken ze van Tuinboonstelsels, wij van Groene Erwtenstelsels. Een hele vegetarische wirwar daarboven. 😉

    • Olaf van Kooten zegt

      Het wordt tijd dat we gesponsord gaan worden door de Nederlandse Veganisten Vereniging 🙂

      – Maar ze hebben het bij Astronieuws toch echt fout: je hebt zowel Green Bean Galaxies als Green Pea Galaxies en het gaat in dit geval toch echt om de erwtenvariant 😉

Laat een antwoord achter aan Adrianus V Reactie annuleren

*