29 maart 2024

Pas ontdekte exoplaneet is de lichtste die ooit direct is gefotografeerd

HD95086 b

Deze opname van de VLT toont de pas ontdekte planeet HD95086 b, vlak onder zijn moederster. De (infrarood)waarnemingen zijn gedaan met NACO, het adaptieve optische instrument van de VLT. Daarbij is een techniek gebruikt, differentiële beeldweergave geheten, die het contrast tussen de planeet en zijn oogverblindende moederster verbetert. De ster zelf is uit het beeld verwijderd en vervangen door een symbool om de zwakke exoplaneet beter tot uiting te laten komen. De blauwe cirkel geeft de grootte van de omloopbaan van de planeet Neptunus in ons eigen zonnestelsel aan. Credit:ESO/J. Rameau

Een team astronomen heeft met behulp van de Very Large Telescope een zwak object in beeld gebracht dat met een heldere ster mee beweegt. Met een geschatte massa van vier of vijf keer die van Jupiter zou het de minst zware planeet buiten het zonnestelsel zijn die rechtstreeks is waargenomen. De ontdekking is een belangrijke bijdrage aan ons begrip van het ontstaan en de evolutie van planetenstelsels.Hoewel al bijna duizend exoplaneten indirect zijn waargenomen – vooral met behulp van de radiale-snelheidsmethode en de transitmethode  – en nog veel meer kandidaten op bevestiging wachten, zijn tot nu toe slechts een stuk of tien exoplaneten rechtstreeks in beeld gebracht. Negen jaar nadat de VLT de eerste opname van een exoplaneet maakte (de planetaire begeleider van de bruine dwerg 2M1207), heeft hetzelfde team een object vastgelegd dat waarschijnlijk het lichtste in zijn soort is.Bij de nieuwe waarnemingen vertoont de vermoedelijke planeet zich als een zwakke, maar duidelijke stip bij de jonge ster HD95086. Een latere waarneming heeft aangetoond dat hij zich samen met de ster langs de hemel verplaatst. Dit wijst erop dat het object, dat de aanduiding HD95086 b heeft gekregen, in een baan om de ster draait. Uit zijn helderheid kan worden afgeleid dat hij niet meer dan ongeveer vier of vijf keer zo zwaar is als de planeet Jupiter.

De pas ontdekte planeet draait op ruime afstand om HD95086: hun onderlinge afstand is ongeveer 56 keer zo groot als de afstand tussen de zon en de aarde, oftewel tweemaal de afstand zon-Neptunus. De ster zelf is iets zwaarder dan de zon en omgeven door een schijf van puin. Deze eigenschappen zijn voor astronomen een aanwijzing dat er mogelijk jonge, zware planeten om de ster draaien. Het stelsel is ongeveer 300 lichtjaar van ons verwijderd.De jonge leeftijd van de ster, slechts 10 tot 17 miljoen jaar, doet vermoeden dat deze nieuwe planeet is ontstaan binnen de schijf van gas en stof die de ster omringt. Zijn huidige locatie roept echter  vragen op over zijn ontstaansproces. Hij is ofwel ontstaan doordat gesteenten tot een vaste kern zijn samengeklonterd, waarna zich door aantrekking van gas uit de omgeving een dichte atmosfeer heeft gevormd, ofwel voortgekomen uit een samenballing van gas die is het resultaat was van gravitationele instabiliteiten in de schijf. In beide gevallen zou de afstand tot de moederster kleiner moeten zijn. De planeet zou naar zijn huidige locatie zijn opgeschoven door interacties met andere planeten.Gezien de helderheid van de ster moet HD95086 b een oppervlaktetemperatuur van ongeveer 700 graden Celsius hebben. Dat is koel genoeg om waterdamp en mogelijk ook methaan in zijn atmosfeer aanwezig te laten zijn. Het is een prachtig object voor het SPHERE-instrument dat binnenkort aan de VLT wordt gekoppeld. Mogelijk zullen daarmee ook dichter bij de ster planeten worden ontdekt. Bron: European Southern Observatory.

Share

Comments

  1. ~dat is ongeveer even ver als de Plejaden !!! (richt daar nou eens op!)

    • Olaf van Kooten zegt

      Waarom de Plejaden? Daar zal je alvast geen leven aantreffen, die sterren zijn nog piepjong. Je kan beter kijken naar sterren waarbij mogelijk leven zou kunnen zijn. Toegegeven, dat zal bij de ster uit dit onderzoek ook niet het geval zijn 😛 – daarnaast zijn de meeste sterren in de Plejaden hete B-reuzen, waarbij het ontdekken van exoplaneten bijzonder lastig is.

Speak Your Mind

*