28 maart 2024

Is het superzware zwart gat in nabij sterrenstelsel in slaap gevallen?

NGC 253, het Sculptor stelsel. Bevat dat een in slaap gevallen zwart gat?

Bevat NGC 253, het Sculptor stelsel, een in slaap gevallen zwart gat? Credit: NASA/JPL-Caltech/JHU.

Sterrenkundigen hebben het vermoeden dat het superzware zwarte gat in het centrum van het sterrenstelsel NGC 253 – ook wel bekend als het Sculptor stelsel, slechts 13 miljoen lichtjaar van ons vandaan – in slaap is gevallen, d.w.z. gestopt is met het actief uitzenden van hoogenergetische straling. Tien jaar geleden keek men met de Chandra röntgen-ruimtetelescoop naar NGC 253 en toen was het vijf miljoen zonmassa’s zware zwarte gat nog actief, gestimuleerd door invallend gas, maar recente waarnemingen met NASA’s Nuclear Spectroscopic Telescope Array (NuSTAR) laten zien dat de activiteit volledig is weggevallen. Het lijkt alsof het zwarte gat in slaap is gevallen. En da’s best wel vreemd te noemen, want NGC 253 is een druk stervormingsstelsel, waar aan de lopende band nieuwe sterren worden gevormd, meestal een teken van een actief zwart gat. Er is nog een mogelijkheid dat Chandra tien jaar geleden röntgenstraling zag die helemaal niet afkomstig was van het zwarte gat, maar dat er een andere bron was. Dat zou een ultraluminous X-ray source (ULX) kunnen zijn, een stellair zwart gat, dat gevoed wordt met massa van een nabije ster. Toekomstige waarnemingen moeten uitwijzen of NGC 253 inderdaad een slapend zwart gat bevat of dat er een andere röntgenbron is. In slaap gevallen superzware zwarte gaten zijn niet uniek, want het exemplaar in IC 2497 – bron van het oplichten van het gas in Hanny’s Voorwerp – is pakweg 200.000 jaar geleden ook gestopt met activiteit. Bron: NASA/JPL.

Share

Speak Your Mind

*