credit: ESA/NASA/JPL-Caltech
Pasgevormde sterren stralen bijzonder helder. Het is bijna alsof ze schreeuwen “hey, kijk naar me!”. Helaas is niet alles in onze Melkweg zo gemakkelijk te zien. Het materiaal tussen de sterren in – het koele waterstofgas waar sterren uit geboren worden – is haast onmogelijk te vinden.
Een nieuwe studie die verricht is met de Herschel-ruimtetelescoop heeft echter nieuwe inzichten verschaft in deze verborgen reservoirs van gas. Men heeft hiertoe gebruik gemaakt van een nieuwe marker om de locatie van het waterstofgas aan te geven – vergelijkbaar met het gebruik van kleurstof om de bewegingen van transparante vloeistoffen te achterhalen.
Uit de studie blijkt dat de hoeveelheid ruw waterstofgas behoorlijk onderschat is. Onze Melkweg blijkt een derde meer bouwmateriaal te bevatten dan gedacht – bovendien strekt het zich verder uit dan voorheen bekend was – tot op een behoorlijk grote afstand van de galactische kern.
Sterren ontstaan uit wolken van waterstofgas, die langzaam gaan samentrekken als gevolg van de zwaartekracht. Hierdoor worden waterstofatomen samengeperst tot waterstofmoleculen. Hoewel het moleculaire waterstofgas aanvankelijk relatief ijl is, zal het steeds verder gaan samentrekken. Uiteindelijk wordt het waterstofgas dicht genoeg om kernfusie op gang te brengen. Een ster is geboren en vult het heelal met z’n licht.
Astronomen proberen de gehele reis in kaart te brengen – van ijle wolk van moleculen tot stralende plasmabal. Hiertoe is het van belang om de verspreiding van waterstofgas in kaart te brengen. Helaas zijn de meeste waterstofmoleculen in de ruimte te koud om zichtbaar licht af te geven – zelfs in infrarood zijn ze lastig zichtbaar. Om dit probleem te omzeilen wordt gebruik gemaakt van zogenaamde markeerders – meestal koolmonoxide. De verspreiding van koolmonoxide gaat namelijk hand in hand met dat van moleculaire waterstof.
Helaas heeft deze methode z’n beperkingen. In de vroegste fasen van de formatie van moleculaire wolken is er geen koolmonoxide – het wordt namelijk vernietigd door uv-straling. Als een wolk niet dicht genoeg, wordt de koolmonoxide niet afgeschermd en dus vernietigd. Gelukkig heeft men nu een alternatief gevonden – een andere markeerder: geioniseerde koolstof. Deze stof geeft infrarode straling af dat heel precies door Herschel gemeten kan worden. Nu hebben we dus een enorm verbeterde kaart verkregen van de verspreiding van geioniseerde koolstof (en dus moleculaire waterstof) in de Melkweg.
Bron: NASA
