29 maart 2024

Nieuwe aanwijzing voor “Grote Oceaan” op Mars

Wet Mars 6

credit: ESA, C. Carreau

Onderzoekers van Caltech hebben bewijs gevonden voor een oeroude delta op Mars, die zich bevindt op de plaats waar de rivier in een grote oceaan zou kunnen hebben gestroomd. Als deze oceaan echt bestaan heeft, dan zou het grootste deel van het noordelijk halfrond van de Rode Planeet ermee bedekt zijn geweest. Hoewel de bevindingen geen bewijs vormen voor het bestaan van een oceaan, is het wel de sterkste aanwijzing tot nu toe.Het grootste deel van het noordelijk halfrond is vlak en lager dan het zuidelijk halfrond. Hiermee doet het denken aan de oceaanbasins op aarde. De grens tussen de laagvlakten en de hooglanden zou dan de kustlijn van de hypothetische oceaan zijn geweest. Het Caltech-team heeft nu foto’s in hoge resolutie bestudeerd die gemaakt zijn door de Mars Reconnaissance Orbiter. Ze hebben vooral gekeken naar een netwerk van omgekeerde kanalen dat Aeolis Dorsa wordt genoemd, op zo’n 1000 kilometer afstand van de Gale-krater waar de Curiosity-rover actief is.

Aeolis Delta compared to Selenga Delta

Vergelijking tussen de fossiele delta op Mars (links) en een moderne delta op aarde (rechts). Links is een reliëfkaart, waarin uitwaaierende verhogingen zichtbaar zijn, die beschouwd worden als overgebleven kanaalafzettingen van een oeroude delta. Deze gelaagde structuren zijn kenmerkend voor sedimentaire stroomkanaal-afzettingen en zijn indicatief voor een kustlijn-delta. Credit: DiBiase et al/Journal of Geophysical Research/2013 and USGS/NASA Landsat

Deze kanalen ontstaan wanneer rivieren materiaal zoals gravel en stenen meenemen en uiteindelijk aan de bodem afzetten. Nadat de rivier is opgedroogd zal het fijnere materiaal (klei, zout en zand) weg-eroderen, waarbij het grovere materiaal wordt achtergelaten. Dit achtergebleven sediment is vandaag de dag zichtbaar als de rotskam-achtige kenmerken, die het voormalige riviersysteem traceren.Van bovenaf gezien lijken de omgekeerde kanalen zich uit te waaieren. Deze configuratie kan op drie manieren verklaard worden. Ten eerste zou het kunnen gaan om een netwerk van stroompjes en kreken die van de berg afkomen en een grotere rivier vormen; hierbij is dan een zogenaamde puinwaaier gevormd. Het zou ook kunnen gaan om een enkele rivier die zich opsplitst in een netwerk van kleinere stromen en kreken (een binnendelta). Ten derde zou het kunnen gaan om een echte delta, waarbij de kleinere stromen en kreken uitmonden in een meer, zee of oceaan.Vervolgens hebben de onderzoekers de omgekeerde kanalen in kaart gebracht en bestudeerd, waarbij ze de helling hebben kunnen vaststellen in de tijd dat er water doorheen gestroomd heeft. Deze hellingmetingen kunnen wetenschappers meer vertellen over de stroomrichting van het water. Hieruit blijkt dat het water zich gesplitst heeft en niet is samengekomen. Dat betekent dat de kanalen deel hebben uitgemaakt van een puinwaaier of een delta. Daarnaast blijkt de helling van de afzettingsbeddingen “stroomafwaarts” plotseling toe te nemen. Een dergelijke configuratie komt algemeen voor als een stroom uitmondt in een groot waterlichaam. Het gaat dus vermoedelijk om een echte delta.

Gale-krater en Aeolis

Overzichtskaart, waarin het studiegebied binnen Aeolis Dorsa wordt weergegeven (ster). De grenslijn tussen de bekraterde zuidelijke hooflanden en de vlakke noordelijke laagvlakten doet denken aan oceaanbasins op aarde. Credit: DiBiase et al/Journal of Geophysical Research/2013

Wetenschappers hebben eerder al Marsdelta’s gevonden, maar de meeste daarvan bevinden zich binnen een geologische grens, zoals een krater. Natuurlijk zou de nieuw ontdekte delta ook uitgemond kunnen hebben in een krater die later is uitgewist. Hier zijn wel uitgebreide geologische processen voor nodig; hetgeen zou impliceren dat Mars actiever is geweest dan gedacht.De volgende stap is het verder verkennen van de scheiding tussen de laagvlakten en de hooglanden, om te zien of aanvullend bewijs voor een oceaan gevonden kan worden. Hoe dan ook, zowel de oeroude omgevingen op Mars als het sedimentaire archief van deze omgevingen blijken verrassend aarde-achtig te zijn. Bron: Caltech.

Share

Speak Your Mind

*