28 maart 2024

Voor het eerst B-mode polarisatie gemeten in kosmische achtergrondstraling

[Update 24 juli 2013] Op basis van reacties kom ik tot de conclusie dat de in de blog gestelde detectie van primordiale gravitatiegolven niet juist is. Er is een B-mode polarisatie gemeten, maar deze wordt veroorzaakt door gravitatielenzen, door de invloed van materie op de CMB-achtergrond. Zie ook mijn reactie onderaan.

e-mode-pol-left-b-mode-pol-right-sptpol-150-ghz

Credit: SPT Collabotation

Wat met de Europese Planck satelliet tot nu toe nog niet gelukt is, dat is wel gelukt met de South Polar Telescope (SPT): deze is er in geslaagd om in de kosmische microgolf-achtergrondstraling (op z’n Engels afgekort tot CMB), de straling die een restant is van de hete oerknal waarmee 13,82 miljard jaar geleden het heelal ontstond, zogenaamde ‘B-mode polarisatie’ waar te nemen. Een internationaal team onder leiding van D. Hanson (McGill University, Montreal, Canada) keek met de polarization-sensitive receiver on the South Pole Telescope (SPTpol) naar de CMB en kon met een betrouwbaarheid van 7,7? B-mode polarisatie zien, op de afbeelding hierboven rechts te zien. Links is de E-mode polarisatie te zien, welke al veel langer gedetecteerd is.

SPT

Credit: SPT Collabotation

Verschil tussen de twee soorten polarisatie is dat die E-mode variant dateert van minstens 380.000 jaar na de oerknal, toen door de uitdijing het heelal zo ver was afgekoeld dat elektronen samen met protonen neutraal waterstof ging vormen en fotonen vrijelijk konden reizen, zo de CMB vormend. De B-mode polarisatie daarentegen is veel ouder, want hij dateert van momenten letterlijk kort na de oerknal, toen het heelal zich nog in de fase van inflatie bevond en hij is een gevolg van de zogenaamde ‘primordiale gravitatiegolven’. Feitelijk zien we dus in dat plaatje rechts voor het allereerst de kosmische vingerafdrukken van die allereerste fase van het heelal! Anders gezegd: nooit eerder hebben we zo diep het heelal in kunnen kijken. De gegevens van de Planck satelliet worden overigens nog steeds geanalyseerd en volgend jaar wil men de definitieve wetenschappelijke resultaten publiceren. Verschil tussen Planck en de SPT is dat de eerste de gehele hemel heeft gescand, terwijl de laatste maar een klein stukje heeft bekeken, maar dan in hele grote resolutie. Hier het wetenschappelijke artikel van Hanson et al Bron: Francis (th)E Mule.

Share

Comments

  1. Anoniem zegt

    Unless google translate has failed me, you seem to have an error. SPT detected B modes from gravitational lensing, not the primordial ones from inflation.

  2. I think you’re right, it’s polarization caused by gravitational lensing. But the question is then: what causes the gravitational lensing? Aren’t that gravitational waves during the period of inflation?

  3. Anoniem zegt

    Dat klopt niet helemaal. De South Pole Telescope heeft inderdaad voor het eerst B-mode polarizatie gemeten, maar deze komt door het buigen van het E-mode licht tussen ons en de CMB. Dit signaal is zeer interessant omdat het een nieuwe manier geeft om de grootste structuren in ons universum te meten.

    Of de B-mode polarizatie die zou kunnen bestaan als gevolg van zwaartekrachtsgolven ook echt meetbaar is, dat is nog maar de vraag, maar hij is zeker nog niet experimenteel gevonden!

    • Klopt, het gaat niet om polarisatie door primordiale gravitatiegolven, maar door gravitatielenzen. Wel denkt het team van Hanson dat deze soort polarisatie acts as a contaminant for the measurement of primordial gravitywave signals en dat men in staat is door filtering van de polarisatie ook een signaal te detecteren van die primordiale gravitatiegolven. Of in de woorden van het team: “the lensing B-mode map which we have synthesized can be subtracted from the observed B modes in a process of “delensing”, reducing the e ective noise level for the measurement of primordial B modes.” Het zou dus best kunnen zijn dat we op afzienbare termijn die primordiale gravitatiegolven wel te zien krijgen. Zie ook deze Astrobites voor meer informatie over de waarneming aan de B-mode polarisatie.

  4. primordiale gravitatiegolven zijn toch nooit waar te nemen? In de tijd dat deze zouden zijn ontstaan was het heelal te heet en te compact om de theoretische evt golven te overleven.

Speak Your Mind

*