28 maart 2024

Het maximum van de Perseïden is in aantocht!

De komende nachten kunnen we vallende sterren zien van de Perseïdenzwerm. Tijdens het hoogtepunt van deze meteorenzwerm, rond 12 augustus, kunnen we vaak tot wel honderd vallende sterren per uur zien. De omstandigheden zijn dit jaar vrij gunstig. De meeste meteoren verschijnen waarschijnlijk tussen 23 en 5 uur in de nacht van 12/13 augustus. Als het dan goed helder is, kun je gemiddeld elke minuut wel een vallende ster zien. Ook in de nachten voor en na het maximum zijn er Perseïden te zien, alleen in veel geringere aantallen dan in de maximumnacht.

Kaartje van de noordoostelijke horizon van half augustus omstreeks 1 uur 's nachts. Vanuit een punt in het sterrenbeeld Perseus lijken de vallende sterren op ons af te komen. (Klik op kaart voor grote illustratie.)

Kaartje van de noordoostelijke horizon van half augustus omstreeks 1 uur ’s nachts. Vanuit een punt in het sterrenbeeld Perseus lijken de vallende sterren op ons af te komen. (Klik op kaart voor grote illustratie.)

Elke nacht verschijnen er een aantal vallende sterren aan de hemel. Met een beetje geluk zien we er één langs schieten als we een tijdje buiten staan. Vallende sterren zijn geen echte sterren die naar beneden vallen, maar kleine steentjes die vanuit de ruimte de dampkring van de aarde binnendringen. Zo’n brokje steen heeft in de ruimte een grote snelheid van vele tientallen kilometers per seconde en als het de dampkring binnenkomt, remt de lucht het steentje af. Het wordt dan heet en verdampt op een hoogte van zo’n tachtig tot honderd kilometer. Het lichtverschijnsel dat we zien is niet van het steentje zelf, maar van de lucht er omheen die ook sterk wordt verhit en gaat gloeien. Dit lichtverschijnsel noemen we een meteoor.Enkele malen per jaar zijn er veel meer meteoren te zien dan normaal. De aarde in zijn baan kruist dan de baan van een wolk stofdeeltjes, achtergelaten door een komeet. Elk jaar in augustus kruist de aarde de baan van de komeet Swift-Tuttle, die behoorlijk wat gruis heeft verspreid in zijn baan. Dit veroorzaakt een mooie meteorenzwerm die elk jaar terugkeert rond 12 augustus: de Perseïden. Juist omdat deze in de zomer zichtbaar zijn, zijn ze bij een breed publiek bekend. Veel vakantiegangers zitten in deze tijd in een mooie donkere omgeving en genieten ’s avonds van een prachtige sterrenhemel.

Foto van een Perseïdenmeteoor.

Foto van een Perseïdenmeteoor.

De Perseïden zijn vernoemd naar het sterrenbeeld Perseus. De reden hiervoor is dat alle vallende sterren die bij de komeet Swift-Tuttle horen, uit de richting van het sterrenbeeld Perseus lijken te komen. Als we de lijn van een Perseïde doortrekken in de richting waar die vandaan kwam, kom deze in dit sterrenbeeld uit. Het punt aan de hemel waar alle meteoren vandaan lijken te komen, heet de radiant. Het is slechts een denkbeeldig punt, want in werkelijkheid bewegen de meteoren evenwijdig aan elkaar. Dit effect zien we bijvoorbeeld ook bij treinrails. Twee rails van een spoor lopen ook evenwijdig aan elkaar. Maar als we op het spoor staan, lijken de twee rails elkaar te naderen in de verte bij de horizon. Zo ook lijken meteoren vanuit één punt aan de hemel te komen.Vanaf half juli verschijnen de eerste Perseïden al aan de hemel. Het zijn er dan nog heel weinig, maar het worden er in de weken erna steeds meer. In de nacht van 12/13 augustus kunnen we enkele tientallen Perseïden per uur zien oplichten aan de hemel. Dan is het echt de moeite waard om een tijdje buiten te gaan liggen en naar de lucht te kijken. Het maximum van de zwerm valt dit jaar op 12 augustus rond 21 uur – dan doorkruist de aarde het hart van de zwerm – wat dus gunstig is voor de aantallen meteoren in de nacht erna. Daarna neemt de activiteit weer af en rond 24 augustus heeft de aarde de baan van komeet Swift-Tuttle helemaal verlaten.Dit jaar zijn de omstandigheden redelijk gunstig voor de Perseïden. Het is Nieuwe Maan op 6 augustus, dus tijdens het maximum van de zwerm is de maan nog maar een sikkel, die niet zo veel licht geeft en ook in de loop van de avond ondergaat. Het is dus vooral hopen op mooi weer, maar de kans daarop is in augustus behoorlijk groot. Ook de hoogte van de radiant aan de hemel bepaalt hoeveel vallende sterren we kunnen waarnemen. Des te hoger de radiant aan de hemel staat, des te meer vallende sterren zijn er te zien. In het begin van de avond staat het sterrenbeeld Perseus nog vrij laag en verschijnen er nog niet veel meteoren. Later in de nacht stijgt de radiant en neemt het aantal vallende sterren langzaam toe. Als de ochtendschemering begint, staat Perseus bijna recht boven ons hoofd en kunnen we de meeste meteoren verwachten. Onlangs werd bekend dat uit onderzoek gebleken is dat de Perseïden van alle meteorenzwermen de meeste vuurbollen produceren. Hieronder een video daarover.

Als het in de dagen van de Perseïden zwoel zomerweer is, kunnen we ’s avonds best een tijdje buiten zitten om de vallende sterren te bekijken. Maar wie voor een langere periode wil gaan kijken, kan zich beter goed aankleden. Omdat we bij het waarnemen stil zitten of liggen, produceert ons lichaam weinig warmte en we koelen dan snel af. Trek afhankelijk van het weer een trui aan of een jas en bij een echt koele nacht zelfs een extra broek. Zorg ook voor een makkelijke stoel, veldbed of slaapmatje. Laat de ogen goed aan het donker wennen — dat duurt wel een kwartier. Kijk goed waar de meteoren vandaan komen en probeer eens te tellen hoeveel er te zien zijn in een half uur of een uur. Het leuke van meteoren kijken is dat iedereen het kan doen, zonder telescoop of verrekijker. Bron: De Koepel.

Share

Speak Your Mind

*