29 maart 2024

Chandra ziet dwergstelsel op groter spiraalstelsel rammen

NGC 1232 X-Ray

Credit: X-ray: NASA/CXC/Huntingdon Inst. for X-ray Astronomy/G.Garmire, Optical: ESO/VLT

Waarnemingen die zijn verricht met de Chandra-ruimtetelescoop hebben het bestaan onthult van een superhete gaswolk in een sterrenstelsel op een afstand van 60 miljoen lichtjaar. De hete gaswolk is vermoedelijk ontstaan door de botsing tussen een dwergstelsel en het veel grotere sterrenstelsel NGC 1232. Als dit wordt bevestigd, zou het de eerste keer zijn dat zo’n botsing alleen wordt waargenomen in röntgenstraling.Als we de röntgenopname combineren met een zichtbare opname, dan wordt e.e.a. verduidelijkt. De botsing tussen het dwergstelsel en het spiraalstelsel heeft een schokgolf veroorzaakt, vergelijkbaar met een sonische knal op aarde – hierdoor is het interstellaire gas samengedrukt en verhit tot een temperatuur van 6 miljoen graden. De röntgengegevens van Chandra laten zien dat het gas een komeetachtig uiterlijk heeft, veroorzaakt door de beweging van het dwergstelsel. Nabij de “kop” van de komeetvormige röntgenemissie bevindt zich een gebied met enkele zeer heldere sterren en een versterkte röntgenafgifte. Dit markeert vermoedelijk het gebied waar de schokgolf geresulteerd heeft in stervorming, waardoor heldere en zware sterren zijn ontstaan. In dat geval zal de extra röntgenafgifte geproduceerd zijn door de restanten van supernovae die vaak het gevolg zijn van de evolutie van massieve sterren.

De massa van de volledige gaswolk is moeilijk te bepalen, omdat we vanuit een tweedimensionale opname de driedimensionale vorm van de wolk niet kunnen achterhalen. Als het hete gas geconcentreerd is in een soort van pannenkoek dan zal de massa zo’n 40.000 zonnen bedragen. Als het hete gas uniform verspreid is, dan zou de massa wel 3 miljoen zonnen kunnen bedragen! Dit komt overeen met de massa van bepaalde dwergstelsels in de omgeving van de Melkweg. Het gas kan nog tientallen tot honderden miljoenen jaren blijven stralen, afhankelijk van de geometrie van de botsing. De botsing zelf neemt pakweg 50 miljoen jaar in beslag. Door meer van dit soort heldere wolken te zoeken, kunnen we dus wellicht een beter inzicht krijgen in hoe vaak dit soort botsingen optreden. Bron: Chandra X-Ray Observatory.

Share

Speak Your Mind

*