28 maart 2024

Hubble brengt beweging in de jet van M87 in beeld

Veranderingen in de jet van M87 gedurende meer dan 13 jaar

Veranderingen in de jet van M87 gedurende meer dan 13 jaar. Credit: NASA, ESA, E. Meyer, W. Sparks, J. Biretta, J. Anderson, S.T. Sohn, and R. van der Marel (STScI), C. Norman (Johns Hopkins University), and M. Nakamura (Academia Sinica)

Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om met de Hubble ruimtetelescoop voor het eerst de beweging in beeld te brengen in de 5000 lichtjaar lange jet of straalstroom, die veroorzaakt wordt door het zeven miljard zonmassa’s zware zwarte gat in het centrum van het elliptische sterrenstelsel M87. Da’s best een knappe prestatie te noemen, want de schaal van de jet in M87 is veel groter dan die van bijvoorbeeld de jet van een jonge ster als Herbig-Haro 46/47, onlangs nog in beeld gebracht. Het heeft dan ook meer dan dertien jaar geduurd om de bewegingen in de jet in beeld te brengen. De jet bestaat uit superheet plasma, geïoniseerd gas, dat vanuit de rotatiepool van de accretieschijf rondom het superzware zwart gat in de kern van M87 met bijna de lichtsnelheid de ruimte in wordt geblazen. De ‘rivier van plasma’ volgt daarbij de spiraalstructuur van het magnetische veld van het zwarte gat, dat er voor zorgt dat het plasma in de vorm van een helix beweegt. Door de foto’s van de jet door Hubble gedurende ruim 13 jaar gemaakt achter elkaar te plakken heeft men deze video weten te maken:

Bron: Hubble.

Share

Comments

  1. http://www.youtube.com/watch?v=KW1S_cvylE8

    over m-87, moet al wat ouder zijn want hier is de jet pas 4000 lichtjaar lang.
    stel dat dat zwarte gat al 4 miljard jaar ( moet kunnen toch want elliptisch dus oud) aan het blazen is,
    dan heeft die jet een snelheid van slechts 1 miljoenste lichtjaar.
    of is dat nog best snel ??

    • Olaf van Kooten zegt

      Vergeet niet: er is een moment waarop het materiaal van de jet z’n kracht verliest en wordt opgenomen in het interstellaire medium. Dus niet alle materiaal dat ooit in de jet is uitgestoten, zit nog in de jet.

  2. zie topic van vandaag. “bizar sterrenstelsel”
    en deze is “maar” 5000 lichtjaar lang, en dat uit een GIGAgroot zwart gat dat met bijna de lichtsnelheid van zich af blaast, hoe zit dat nou ??? als het een 1-zijdige jet zou zijn kun je denken dat het door weer een ander gat wordt opgeslokt, maar naar ik heb gemerkt zijn er normaliter 2 ( een kop en een kont )
    ik breng het nog maar een keer naar voren. dat is niet anoniem maar van Joppie

    • Olaf van Kooten zegt

      Normaliter bevat een sterrenstelsel slechts 1 supermassief zwart gat, tenzij het stelsel zojuist een samensmelting heeft meegemaakt. Ik zie niet in waarom zo’n jet door een ander zwart gat moet worden opgeslokt.

      Ook al is het zwarte gat in M87 veel zwaarder dan die in bv. het artikel van eerder vandaag, het bevindt zich in een elliptisch sterrenstelsel waar per definitie minder “voorraad” voorhanden is voor een zwart gat (dat soort stelsels bevatten immers weinig interstellair gas).

  3. En over de lengte van die jet (4000 of 5000 lichtjaar?) zou je ook kunnen zeggen dat daar nog onzekerheid over is. Hangt er ook van af in welke golflengte je ‘m waarneemt, in de ene golflengte (bijv. visueel) kan ‘ie een heel andere lengte hebben dan bijvoorbeeld in het radiogebied.

Laat een antwoord achter aan Arie Nouwen Reactie annuleren

*