Alfons van Borgia alias paus Calixtus III. Credit: Museo de la Cathedral de Valencia.
Het is een bericht dat al eeuwen rondzingt en dat je wenkbrauwen doet fronsen: dat in 1456 paus Callixtus III – lid van de beruchte Spaanse pausenfamilie de Borgia’s – de komeet Halley zou hebben geëxcommuniceerd. Dat pausen om allerlei duistere redenen mensen kunnen excommuniceren is bekend, maar dat hij ook een komeet in de ban zou hebben gedaan is bijzonder. De komeet Halley – genoemd naar de Britse sterrenkundige, die ‘m begin 18e eeuw als eerste ‘identificeerde’ en voorspelde dat hij in 1758 zou terugkeren, hetgeen gebeurde – was in de maanden juni en juli 1456 inderdaad goed te zien, hij moet tot drie uren na zonsondergang zichtbaar zijn geweest in de sterrenbeelden Leeuw en Kreeft en zijn staart was iets van 60° lang. In die tijd werd de christelijke stad Belgrado belegerd door de Ottomaanse legers uit Turkije en velen zagen de komeet als een voorspeller van rampen. Het was om die reden dat paus Callixtus III de komeet zou hebben geëxcommuniceerd. De vraag is alleen: heeft ‘ie dat wel gedaan?
Een geëxcommuniceerde komeet?
Bron van het verhaal van de excommunicatie is de schrijver Bartolomeo Platina, die in 1471 een biografie over Calixtus III schreef. Dit is de brontekst en de Engelse vertaling:
“Apparente deinde per aliquot dies cometa crinito et rubeo: cum mathematici ingentem pestem: charitatem annoná¦: magnam aliquam cladem futuram dicerent: ad avertendam iram Dei Calistus aliquot dierum supplicationes decrevit: ut si quid hominibus immineret, totum id in Thurcos christiani nominis hostes converteret. Mandavit kprá¦tera ut assiduo rogatu Deus flecteretur in meridie campanis signum dari fidelibus omnibus: ut orationibus eos juvarent: qui cxontra Thurcos continuo dimicabant”
Credit: Wikimedia Commons image in the Public Domain.
A maned and fiery comet appearing for several days, while scientists were predicting a great plague, dearness of food, or some great disaster, Callistus decreed that supplicatory prayers be held for some days to avert the anger of God, so that, if any calamity threatened mankind, it might be entirely diverted against the Turks, the foes of the Christian name. He likewise ordered that the bells be rung at midday as a signal to all the faithful to move God with assiduous petitions and to assist with their prayers those engaged in constant warfare with the Turks.
Over excommunicatie wordt echter niet gesproken. In de pauselijke bul van 29 juni 1456 wordt ook met geen woord gerept over excommunicatie, laat staan over de excommunicatie van een komeet. Pas later gingen sterrenkundigen hiervan spreken, te weten Pierre-Simon Laplace eind 18e eeuw en Franá§ois Arago in 1832. En vorige eeuw nog werd het ook door Carl Sagan vermeld, in zijn boek over kometen, vertaald in het Nederlands en uitgegeven als Komeet, door George Beekman en Govert Schilling. Inmiddels weten we dat het verhaal over de excommunicatie van de komeet gewoon niet klopt en dat er eerder sprake is van miscommunicatie, door verkeerde vertalingen en interpretaties.
En hoe staat het met komeet ISON en paus Franciscus?
Interessant is dat momenteel een vergelijkbare situatie bestaat met de komeet ISON en de huidige paus Franciscus. Niet dat die Argentijnse paus zich daarover heeft uitgelaten, maar wel dat op internet tal van geruchten de ronde doen. Het zou allemaal te maken hebben met de bekende voorspeller Nostradamus, die in de 16e eeuw in kwatrijn II.41 het volgende schreef:
Credit: ESA/NASA
“the great star for seven days shall burn So nakedly clear like two suns appearing The large dog all night howling While the great Pontiff shall change his territory.”
Bron: Nostradamus, Century II
Zo vaag als maar kan, maar voor velen interpreteerbaar als zou komeet ISON aankondigen dat paus Franciscus – als opvolger van de teruggetreden Benedictus XVI – de allerlaatste paus zou zijn. En net als met de doemverhalen rondom de komeet Elenin in 2011 kunnen we de lezers hier geruststellen: kometen zijn géén aankondigers van rampen, het zijn gewoon grote vuile sneeuwballen, afkomstig uit de enorme wolk van ijskoude objecten, die ons zonnestelsel omringt. Bron: Universe Today.
