28 maart 2024

Missing link gevonden tussen radiopulsars en röntgenpulsars

Eerst een radiopulsar en nu weer een röntgenpulsar

Eerst een radiopulsar en nu weer een röntgenpulsar. Credit: ESA

Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om met behulp van de Europese Integral en XMM-Newton röntgensatellieten een pulsar te ontdekken, die als een soort van missing link kan worden beschouwd tussen twee soorten pulsars, de radiopulsar en de röntgenpulsar. Pulsars zijn zeer snel roterende en compacte neutronensterren, met een zonsmassa of meer gepropt in een bolletje van zo’n 15 km doorsnede, die naar twee kanten bundels electromagnetische straling de ruimte in spugen.Dat kan radiostraling zijn als sprake is van een krachtig en roterend magnetisch veld, dat kan röntgenstraling zijn als de pulsar begeleid wordt door een gewone ster, waarvan materie wordt aangetrokken, die in een accretieschijf rondom de pulsar wordt verhit en röntgenstraling gaat uitzenden. Sterrenkundigen denken dat die laatste categorie pulsars uiteindelijk ook als radiopulsar zal eindigen. Het idee is de volgende: de toevoer van materie door de begeleider zal na miljarden jaren op een gegeven moment ‘opdrogen’ en dan zal de emissie van röntgenstraling stoppen en zal de pulsar overgaan op het uitzenden van minder energierijke radiostraling. Die overgang zal niet abrupt gaan, maar via een cruciale evolutionaire fase geleidelijk van de ene naar de andere soort. Tijdens die fase zal de pulsar afwisselend radio- en röntgenstraling uitzenden.

De waarneming van de Integral satelliet aan IGR J18245-245

De waarneming van de Integral satelliet aan IGR J18245-245 Credit: ESA

En met de vondst van de pulsar genaamd IGR J18245-2452, welke zich bevindt in de bolvormige sterrenhoop M28 in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft men een exemplaar dat zich middenin die evolutionaire fase bevindt. De rotatieperiode van IGR J18245-2452 – onthou die naam! 😉 – is 3,9 milliseconde, hetgeen betekent dat ‘ie 250 keer per seconde roteert. Op 28 maart 2013 ontdekte men deze pulsar met genoemde röntgensatellieten en werd ‘ie als röntgenpulsar ontdekt. Maar uit de rotatieperiode en andere kenmerkende eigenschappen kon men deze pulsar ook identificeren met een pulsar die in 2006 nog als radiopulsar door het leven ging. Toen dat bekend werd ging men de pulsar in de gaten houden en vervolgens bleek dat de röntgenstraling soms binnen een paar weken vervangen wordt door radiostraling. Vandaar dat men denkt nu voor het eerst een missing link te hebben gevonden tussen de twee soorten pulsars. Hieronder een video over deze bijzondere vondst.

Bron: ESA.

Share

Speak Your Mind

*