28 maart 2024

Astrovacançe Grandchamps: witte dwerg Sirius B waargenomen!

Sirius A en linksonder Sirius B, gemaakt met de Hubble ruimtetelescoop

Sirius A en linksonder Sirius B, gemaakt met de Hubble ruimtetelescoop. Credit: ESA/NASA

Deelnemers Henk Prein en Cees Aarnoutse aan de Astrovacançe Grandchamps hadden zich ten doel gesteld om de begeleider van Sirius waar te nemen, de witte dwerg Sirius B. Sirius zelf – Sirius A of alpha Canis Maioris, hoofdster van het sterrenbeeld Grote Hond – is niet zo moeilijk te zien, want het is met een helderheid van -1,46m veruit de helderste ster aan de hemel. Maar Sirius B is een ander verhaal. Deze begeleider werd in 1862 door de lenzenslijper Alvan Clark ontdekt. Qua helderheid moet die ster in een kleine telescoop zo te zien zijn – z’n schijnbare helderheid is +8,4m – maar het probleem is dat grote broer Sirius A zeer dicht in de buurt staat en dat B volledig wordt overstraald. De schijnbare afstand tussen Sirius A en B varieert tussen 4″ en 12″, de twee draaien in zo’n vijftig jaar om een gemeenschappelijk zwaartepunt. Momenteel is de afstand ˜9″. Het is deze combinatie van lichtverschil – 9,86 magnitude verschil betekent dat Sirius A 8800 keer zo helder is als Sirius B – en korte afstand die het zo lastig maakt Sirius B te detecteren. En toch zijn Henk en Cees daar visueel in geslaagd!

De positie van Sirius B ten opzichte van Sirius A

De positie van Sirius B ten opzichte van Sirius A

In hun telescopen – Henk met z’n 16″ Meade LX200 [1]Deze klepper van een telescoop is zijn reistelescoop. Zijn grote 20″ Newton kreeg ‘ie niet mee, paste niet in het busje :-) en Cees met z’n 92 mm TMB Optical – konden ze zien dat Sirius aan de rechterkant een bobbel vertoonde, het beeldje was niet rond. Dat bobbeltje is Sirius B. Het beeld is omgekeerd, dus oost en west zijn omgedraaid. En dat klopt geheel met de plek waar Sirius B staat, zoals je in de afbeelding hiernaast kunt zien. Dat Sirius B een witte dwerg is en geen ‘normale’ ster werd ontdekt in 1915 door Walter Sydney Adams. In een volume ter grootte van de aarde zit één zonsmassa gepropt, dus je snapt dat de dichtheid van Sirius B enorm is. Over de begeleider van Sirius bestaan massa’s mysteries, zoals het verhaal dat het Afrikaanse Dogon volk de begeleider al zou kennen, ondanks het gemis aan astronomische instrumenten. Eerder lijkt sprake te zijn van miscommunicatie en verkeerde vertalingen dan van echte waarnemingen aan Sirius B. Afijn, Henk en Cees hebben met hun waarneming het uiterste geperst uit hun instrumentarium. Een foto heeft het helaas niet opgeleverd, daarvoor was de seeing niet goed genoeg. De foto links waarop je Sirius A en B ziet is met de Hubble ruimtetelescoop gemaakt, maar ja, daar noem ik ook een instrument. 😀

Voetnoten

Voetnoten
1 Deze klepper van een telescoop is zijn reistelescoop. Zijn grote 20″ Newton kreeg ‘ie niet mee, paste niet in het busje :-
Share

Speak Your Mind

*