28 maart 2024

Het complete verhaal van komeet ISON (+ documentaire)

Credit: ESA/NASA/SOHO

We gaan het bij AstroBlogs één laatste keer hebben over komeet ISON. NASA heeft namelijk alle wetenschappelijke resultaten gepresenteerd die verkregen zijn aan de hand van de ISON-waarnemingen. Wat hebben we allemaal geleerd?Na een jaar van waarnemingen hield de gehele sterrenkundige wereld op 28 november z’n adem in: zal komeet ISON z’n passage langs de zon overleven? Dat bleek helaas een “njet” te zijn: de komeet viel in stukken uiteen. Een klein restant bleek het perihelium te hebben overleefd, maar dit gedeelte vervaagde snel en is geheel uit het zicht verdwenen. Dat betekent niet dat de wetenschappers teleurgesteld waren – de komeet heeft een schat aan wetenschappelijke informatie opgeleverd.Het verhaal van de komeet is begonnen bij het ontstaan van het zonnestelsel. De vuile sneeuwbal die we komeet ISON zijn gaan noemen is eigenlijk tegelijk met de planeten ontstaan. Miljarden jaren lang draaide ISON in de zogenaamde Oort-wolk, een bolvormige verzameling komeetkernen op grote afstand van de zon (ongeveer een half lichtjaar). Een paar miljoen jaar geleden is de komeet door iets verstoord – wellicht door de passage van een andere ster. De komeet is toen uit z’n baan geslagen en richting de zon geslingerd.

Schematische weergave van de Oortwolk. Credit: NASA

De komeet is op 12 september 2012 voor het eerst gespot door de Russische sterrenkundigen Vitali Nevski en Artyom Novichonok. Op dat moment bevond de komeet zich op 936 miljoen kilometer afstand van de zon. De komeet is vernoemd naar het project waarvoor de Russen werkten, het Internationale Wetenschappelijke Optische Netwerk (ISON) en heeft als officiele volgnummer C/2012 S1 meegekregen.Toen de baan van ISON berekend werd, bleek dat de komeet langs de zon zou scheren op een afstand van slechts 1,76 miljoen kilometer – een dergelijke komeet wordt een zonnescheerder of zonnegrazer genoemd. Dit was voldoende om de wetenschappelijke gemeenschap enthousiast te krijgen: als een maagdelijke reliek uit de begintijd van het zonnestelsel voor een deel gaat verdampen, is dat een uitgelezen mogelijkheid om de samenstelling van dit soort objecten heel precies te bepalen.

Het aantal observatoria waarmee de komeet bestudeerd is, is werkelijk ongeëvenaard. Niet minder dan twaalf ruimtetelescopen werden op de komeet gericht. Begin oktober 2013, twee maanden voor het perihelium, werd de passage van de komeet langs Mars vastgelegd door het HiRISE-instrument aan boord van de Mars Reconnaissance Orbiter. De grootte van de kern van ISON is toen definitief bepaald en deze bleek aan de kleine kant te zijn, niet langer dan vijf of zes voetbalvelden. Met deze grootte zou het spannend worden of de komeet de passage langs de zon wel zou overleven! Tijdens het perihelium oftewel de passage langs de zon, werd de stofstaart van ISON in de gaten gehouden door NASA’s STEREO-sondes en de Europese SOHO-zonnetelescoop. De resultaten waren weinig bemoedigend: de komeet was wellicht uit elkaar gevallen. Toen de komeetkern zelf achter de zon vandaan kwam, bleek slechts een piepklein restant de passage te hebben overleefd. Dit restant werd wel waargenomen door STEREO en SOHO, maar NIET door het Solar Dynamics Observatory (SDO). Dat komt doordat SDO gevoelig is voor golflengten die de aanwezigheid van zuurstof verraden, een algemeen component van kometen.

SDO-opname van ISON na z’n perihelium. Op de plek van het kruisje zou-ie moeten staan….maar staat-ie dus niet. Credit: NASA/SDO

Aangezien ISON geen sporen van zuurstof liet zien, kon men de verdampingstemperatuur bepalen van het materiaal van ISON. Dat levert restricties op aan de exacte samenstelling van de vuile ijsbal. Toen ISON voor het eerst gespot werd, was de komeet relatief helder. Vele mensen hadden dan ook goede hoop dat ISON voor een spectaculaire show zou zorgen. Daar dacht de zon helaas anders over, zodat het hele feest niet doorging. De erfenis van komeet ISON is echter groot: wetenschappers zullen nog jaren nodig hebben om alle gegevens te analyseren die verzameld zijn tijdens de epische reis van Komeet ISON.

Bron: NASA

Share

Comments

  1. Tegen beter weten in heb ik gisteren vroeg tóch naar een “restant” van ISON gezocht (NASA kan wel meer vertellen)
    Heb wat opnames en foto’s gemaakt maar verder dan (links) HIP 79634 en (rechts) HIP79007 en 79047 was er niets spectaculairs te zien daaronder ;-(

  2. Beste,

    Ik lees met veel verbazing het zoetsappige verhaal over ison, afkomstig van nasa. Enerzijds gaat mijn verbazing uit naar het feit dat nasa met al haar investeringen om ison te kunnen zien niet in staat is te tippen aan de beelden en analyses van amateurs, anderzijds gaat mijn verbazing uit naar de mensen die deze zoetsappige verhalen klakkeloos overnemen.

    Ison is inderdaad gedefragmenteerd, maar zeker niet tot één piepklein deeltje! Onderzoek dit eens goed, zoals vele journalisten dit niet doen en kom dan met je verhaal. Als deze journalistieke capaciteiten niet aanwezig zijn is er altijd nog zoiets als het rationeel vermogen om aan de hand van feiten te komen tot een andere waarheid of wellicht je intuïtie…

    Ik zie graag bewijs van het feit dat ison bestaat uit een piepklein stukje en ons verder niks brengt. Wellicht dat de volgende instelling kan voorzien in enkele logische denkrichtingen, bpearthwatch.

    Mvg.

  3. René H. zegt

    Volgens een radioverslag dat ik onlangs hoorde, zou ISON uiteen gevallen zijn in losse brokstukken variërend in grootte van een voetbal tot die van een flinke autobus. Juist hierdoor zou het effect op 28 december, als de overgebleven brokstukken van Ison het dichtst langs de aarde komen nogal spectaculair kunnen zijn.

Speak Your Mind

*