Site pictogram Astroblogs

Bijzondere en zeldzame dubbelsterren ontdekt

Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ of Oklahoma/M.Kilic et al, Optical: SDSS, Illustration: NASA/CXC/M.Weiss

Halverwege de twintigste eeuw is een ongebruikelijke ster ontdekt in het sterrenbeeld Canes Venatici (Latijn voor “jachthonden”). Jaren later werd bekend dat deze ster, die AM Canum Venaticorum (AM CVn) wordt genoemd, feitelijk uit twee sterren bestaat. Beide objecten draaien in slechts 18 minuten om elkaar heen en produceren vermoedelijk zwaartekrachtgolven – rimpels in de ruimtetijd die voorspeld zijn door Einstein, maar nooit daadwerkelijk zijn gedetecteerd.De naam AM CVn is het prototype geworden van een geheel nieuwe klasse van objecten, waarin een witte dwergster materiaal overhevelt van een andere witte dwergster! [1]Witte dwergen zijn de dichte restanten van zonachtige sterren die zijn ingestort tot de grootte van de aarde Sterren in AM CVn-stelsels draaien razendsnel om elkaar heen, vrijwel altijd minder dan een uur en in één geval zelfs in vijf minuten. Ongeacht het feit dat ze al vijftig jaar bekend zijn, heeft men lange tijd geen antwoord gekregen op de vraag waar AM CVn-stelsels eigenlijk vandaan komen. Dat antwoord is nu mogelijk wél gevonden, aangezien men twee dubbelsterren heeft ontdekt die vermoedelijk zullen evolueren tot een AM CVn-stelsel. De twee dubbelsterren, die bekend zijn onder hun verkorte namen J0751 en J1741, zijn waargenomen in röntgengolflengten met de Chandra en XMM-Newton ruimtetelescopen. De artistieke impressie onderaan dit artikel laat zien hoe deze stelsels nu eruit zien, en hoe ze zich in de toekomst zullen ontwikkelen. Op dit moment bestaan de dubbelsterren uit twee witte dwergen, waarvan de ene een stuk kleiner en massiever is dan de andere (witte dwergen zijn degeneratieve sterren, hetgeen betekent ze kleiner worden naarmate ze zwaarder worden).Naarmate de twee sterren om elkaar heen cirkelen, worden ze geacht om zwaartekrachtgolven te produceren. Hierdoor zal de omloopbaan steeds kleiner worden. Uiteindelijk zal de kleinere, zwaardere ster materie overhevelen van de grotere en minder massieve begeleider. Hierbij wordt een AM CVn-stelsel gevormd. Dit proces zal voortduren totdat de voldoende materie is overgeheveld naar de zwaardere witte dwerg om een thermonucleaire explosie te veroorzaken. De witte dwerg zou bij deze explosie volledig vernietigd kunnen worden in een zogenaamde Type Ia supernova. De kans is echter groter dat alleen de buitendelen weggeblazen worden. Zo’n explosie wordt een mini-supernova genoemd, ook wel .Ia supernova (met een puntje ervoor). Dit soort uitbarstingen zijn in andere sterrenstelsels waargenomen, maar J0751 en J1741 zijn de enige bekende dubbelsterren die in de toekomst een .Ia uitbarsting kunnen veroorzaken.

Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ of Oklahoma/M.Kilic et al, Optical: SDSS, Illustration: NASA/CXC/M.Weiss

Bron: Chandra.

Voetnoten

Voetnoten
1 Witte dwergen zijn de dichte restanten van zonachtige sterren die zijn ingestort tot de grootte van de aarde
FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten