28 maart 2024

Ultraheldere sterrenstelsels in het extreem jonge heelal ontdekt

Credit: NASA, ESA, G. Illingworth (University of California, Santa Cruz), P. Oesch (University of California, Santa Cruz; Yale University), R. Bouwens and I. Labbé (Leiden University), and the Science Team

Een internationaal team van wetenschappers, o.a. van de Universiteit Leiden, hebben gebruik gemaakt van de gecombineerde kracht van de Hubble en Spitzer-ruimtetelescopen om vier opvallend heldere sterrenstelsels te ontdekken, op een afstand van 13 miljard lichtjaar. Dat betekent dat we de stelsels zien zoals ze eruit zagen 500 miljoen jaar na de oerknal. De ontdekking komt als een volstrekte verrassing: de objecten zijn zo’n 10 tot 20 keer helderder dan eigenlijk verwacht mag worden in dit vroege tijdstip van de evolutie van het universum.

De kleine stelsels barsten werkelijk van de stervorming – er worden per jaar zo’n 50 keer meer sterren geboren dan in onze Melkweg! Hoewel de stelsels in kwestie 20 keer kleiner zijn dan de Melkweg, bevatten ze ieder miljarden sterren.

Overigens staan de stelsels dusdanig ver weg, dat ze eigenlijk onzichtbaar zouden moeten zijn voor de huidige generatie ruimtetelescopen. Gelukkig staat er een massieve cluster van sterrenstelsels precies tussen de stelsels en de aarde in. De zwaartekracht van de cluster versterkt het licht van de achtergrondstelsels, waardoor ze binnen bereik van Hubble komen.

Astronomen denken dat deze heldere, jonge sterrenstelsels het resultaat zijn van het samensmelten van vele nog kleinere sterrenstelsels, die nog eerder begonnen zijn met stervorming. Aangezien het licht dat we vandaag de dag opvangen miljarden jaren lang onderweg is geweest, hebben de stelsels zich vermoedelijk ontwikkeld tot volwassen, grote sterrenstelsels. De meeste sterren die we nu geboren zien worden, maken inmiddels waarschijnlijk deel uit van elliptische reuzenstelsels, groter zelfs dan de Melkweg.

Het resultaat wekt hoge verwachtingen voor de opvolger van de huidige generatie ruimtetelescopen: de James Webb Space Telescope. Het vertelt wetenschappers dat als we nog verder terug in de tijd kijken, we dan talloze jonge dwergstelsels zullen zien die in detail bestudeerd kunnen worden door de James Webb. Als sterrenstelsels zoals deze een paar honderd miljoen jaar na de oerknal bestaan, dan zou de James Webb deze gemakkelijk in beeld moeten brengen.

Bron: NASA

Share

Speak Your Mind

*