28 maart 2024

Is het een planeet of een mislukte ster?

Credit: Kraus et al.

Astronomen hebben een object gevonden dat de traditionele scheidingslijn tussen planeten en mislukte sterren doet vervagen. Het object staat op een afstand van 440 lichtjaar vanaf de aarde en draait rondom een pasgeboren ster. Het object gaat door het leven als ROXs 42Bb en heeft negen keer de massa van Jupiter – onder de limiet de gebruikt wordt om bruine dwergen en planeten van elkaar te onderscheiden. De afstand tot de moederster bedraagt echter 30 keer de afstand tussen Jupiter en de zon, oftewel 150 keer de afstand tussen de aarde en de zon.

Astronomen denken dat gasplaneten zoals Jupiter en Saturnus groeien door een proces dat kernaccretie wordt genoemd. Hierbij ontstaat eerst een vaste kern, dat vervolgens grote hoeveelheden gas gaat aantrekken. Dit proces is alleen effectief op relatief korte afstand tot de moederster.

Een andere manier om substellaire objecten te vormen, is door schijfinstabiliteit. Hierbij fragmenteert een gedeelte van de gasschijf rondom een ster, dat vervolgens direct gaat instorten tot een planeet. Dit proces werkt het beste op grotere afstand van de moederster. De objecten die zo ontstaan hebben vaak een hogere massa dan objecten die via kernaccretie gevormd worden.

Van de tientallen jonge objecten met een planetaire massa die zijn waargenomen, hebben sommige een planeet-tot-ster verhouding minder dan 10 Jupitermassa’s binnen 15 keer de afstand tussen Jupiter en de zon. Andere hebben een hogere massaverhouding en bevinden zich verder van de moederster dan 50 keer de afstand tussen Jupiter en de zon.

Objecten uit de eerste categorie ontstaan vermoedelijk via kernaccretie. Objecten uit de tweede categorie ontstaan vermoedelijk via schijfinstabiliteit en zijn meestal zwaar genoeg om bruine dwergen genoemd te worden. Tussen de twee groepen bevindt zich een groot gat, waarmee planeten onderscheiden kunnen worden van andere objecten.

ROXs 42Bb bevindt zich echter precies tussen deze twee categorieën in. Is het een planeet of een bruine dwerg? Een beetje van allebei dus. Astronomen gebruiken wel de term sub-bruine dwerg voor dit soort objecten. De grens tussen planeten en mislukte sterren begint dus te vervagen – het is onmogelijk te zeggen waar de ene categorie stopt en waar de andere ophoudt. Bron: University of Toronto. Het volledige onderzoek is hier te lezen.

Share

Speak Your Mind

*