29 maart 2024

Enorme kracht hyperzwaar zwart gat voorkomt massale stervorming

Credit: X-ray: NASA/CXC/Stanford/J.Hlavacek-Larrondo et al, Optical: NASA/ESA/STScI/M.Postman & CLASH team

Sterrenkundigen hebben met behulp van de Chandra röntgensatelliet van de NASA ontdekt dat het ‘hyperzware’ zwarte gat in het centrum van de cluster van sterrenstelsels genaamd RX J1532.9+3021 (kortweg RX J1532) door z’n krachtige straling voorkomt dat er een massale stervorming in de cluster plaatsvindt. De cluster RX J1532 ligt zo’n 3,9 miljard lichtjaar van ons vandaan in de richting van het sterrenbeeld Noorderkroon (Corona Borealis) en op de foto hierboven zie je ‘m – in paars de door Chandra gedetecteerde röntgenstraling, in geel de optische straling, vastgelegd met de Hubble ruimtetelescoop. Wat uit de waarnemingen blijkt is dat vanuit de directe omgeving van het zwarte gat, welke vermoedelijk een massa heeft van meer dan tien miljard (!) zonsmassa, naar tegengestelde richtingen enorme straalstromen of jets worden uitgespuwd. Die energierijke jets schieten vanaf de rotatiepolen van de accretieschijf rondom het zwarte gat de intergalactische ruimte in en wat er vervolgens gebeurt is dat ze in het intergalactische gas twee enorme gaten schieten, elk zo’n 100.000 lichtjaar in doorsnede – da’s de doorsnede van het Melkwegstelsel – hieronder in de gelabelde versie van de foto duidelijk zichtbaar.

Credit: X-ray: NASA/CXC/Stanford/J.Hlavacek-Larrondo et al, Optical: NASA/ESA/STScI/M.Postman & CLASH team

Normaal gesproken zou heet gas dat röntgenstraling uitzendt moeten afkoelen en afkoelend gas is bij uitstek de manier om stervorming te krijgen. RX J1532 is pakweg 1000 biljard (!!) zonsmassa zwaar en dat zou moeten resulteren in het ontstaan van miljarden sterren. Alleen: die stervorming is niet waargenomen. Men denkt dat die gaten die het zwarte gat middenin RX J1532 in het omringende gas heeft geschoten de stervorming verhinderen. De gaten zorgen er namelijk voor dat het gas niet afkoelt en dat daar er door geen stervorming plaatsvindt. Het zou kunnen dat hetzelfde effect bereikt wordt met een minder zwaar zwart gat, eentje die slechts een miljard zonsmassa op de weegschaal weegt, maar dan moet dat zwarte gat wel enorm snel roteren. Hoe dan ook, er is iets opmerkelijks aan de hand in RX J1532. Bron: Chandra.

Share

Comments

  1. Die zwarte gaten blijft de mensheid boeien sinds ze ontdekt zijn. En niet zonder reden denk ik zo.
    Ze hebben nu eenmaal een bepaalde “magie” over zich die niet in 1 hokje valt te stoppen. (theorieën)

  2. Martin Schoenmaker zegt

    Ik vraag me af waarom een cluster met zo’n enorme massa niet voor duidelijk zichtbare “lensing” lijkt te zorgen… Iemand een idee?

  3. Wybren de Jong zegt

    Ik denk dat die andere sterrenstelsels die je ziet, op de voorgrond liggen. De afstand van RX J1532 is nl. 3,9 miljard lichtjaar!

Speak Your Mind

*