28 maart 2024

Oudste ster van de Melkweg gevonden

Het spectrum van de oudste ster van de Melkweg. Credit:  Anna Frebel / MIT’s Kavli Institute for Astrophysics and Space Research

Na de oerknal was het heelal gevuld met een soep van elementaire deeltjes, waaruit uiteindelijk enorme wolken van waterstof en helium zijn ontstaan. Deze wolken zijn vervolgens gaan instorten tot de eerste generatie van sterren, die vrijwel meteen weer supernova gegaan zijn. Hierbij ontstaan weer nieuwe gaswolken, de verrijkt zijn met elementen die de ster gevormd heeft. Voorbeelden zijn zuurstof, koolstof en ijzer. Vervolgens zijn uit deze wolken een tweede generatie van sterren ontstaan.

Wetenschappers zijn nu op zoek gegaan naar deze tweede generatie, om te zoeken naar de oudste ster die we kennen. Maar hoe weten we hoe oud een ster is? Dat doen we door te kijken naar het spectrum van een ster, oftewel de “vingerafdruk” van een ster dat is opgeslagen in sterlicht. Aan de hand van deze vingerafdruk kan de samenstelling van de ster heel precies gemeten worden.

Nu hebben astronomen een ster gevonden die uitzonderlijk weinig ijzer bevat. Sterker nog, we kennen geen enkele ster met minder ijzer dan deze grijsaard, die door het leven gaat als SMSS J031300.36-670839.3. Het ijzergehalte van deze ster is tien miljoen keer lager dan bij de zon, hetgeen betekent dat deze ster werkelijk van de tweede generatie moet zijn. Hiermee is SMSS J031300.36-670839.3 de oudste ster die we kennen.

Credit:  Anna Frebel / MIT’s Kavli Institute for Astrophysics and Space Research

Overigens worden astronomen wel met een raadsel opgezadeld. De ijzerarme ster bevat namelijk relatief veel koolstof. Als de eerste generatie van sterren werkelijk allemaal ontploft zijn als mega-supernova’s, dan zou de verhouding tussen ijzer en koolstof heel anders moeten zijn. De enige verklaring is dat niet alle sterren van de eerste generatie superzware kolossen zijn geweest. In plaats daarvan hebben minstens sommige sterren wel hun koolstof het heelal ingeblazen, maar niet hun ijzer. Dat betekent dat deze sterren ontploft zijn als ‘mini’ supernova’s.

Overigens bevindt SMSS J031300.36-670839.3 zich gewoon in de Melkweg, op een paar duizend lichtjaar van de aarde. De ster is een rode dwerg, dat zijn sterren die veel langer met hun brandstof doen dan sterren zoals de zon. Vandaar dat de ster zo oud kan zijn, vermoedelijk meer dan 13 miljard jaar. De ster is waarschijnlijk geboren in een klein dwergstelsel, dat later is opgeslokt door de grotere Melkweg.

Het gehele wetenschappelijke artikel kan hier bekeken worden.

Bron: Phys.org

Share

Speak Your Mind

*