28 maart 2024

Gaat Eta Carinae opnieuw uitbarsten?

Credit: NASA

Zware sterren kunnen een verwoestende invloed hebben op hun omgeving. Ze blazen namelijk energierijke winden en een enorme hoeveelheid straling het heelal in. Een goed voorbeeld van zo’n ster is Eta Carinae, die meer dan 100 keer zwaarder en een miljoen keer helderder dan de zon is.Met zo’n massa balanceert de ster op het randje van stabiliteit. Het is dan ook niet voor niets dat iedere paar eeuwen een enorme uitbarsting plaatsvindt op deze ster. Recente waarnemingen hebben uitgewezen dat Eta Carinae opnieuw naar een uitbarsting toewerkt. Als dat zal gebeuren, zal de ster enorm in helderheid gaan toenemen – bijna alsof Eta Carinae supernova is gegaan.De laatste keer dat zo’n uitbarsting plaatsvond was in de 19de eeuw, toen Eta Carinae (normaal gesproken onzichtbaar met het blote oog) zo’n 20 jaar lang bijna de helderste ster aan de hemel was! Bij deze uitbarsting heeft de ster maar liefst 10 zonnemassa’s aan materiaal verloren, in de vorm van twee grote lobben van gas. Dit materiaal zien we vandaag de dag als de bipolaire nevel rondom Eta Carinae. Vanaf de jaren ’80 neemt Eta Carinae weer in helderheid toe. De sterrenkundige wereld werd al enthousiast, maar helaas kwam na 15 jaar een einde aan deze trend. Enkele jaren later werd de oorzaak ontdekt: Eta Carinae bestaat niet uit één, maar uit twee sterren: een blauwe hyperreus en een kleinere component. Het is de interactie tussen twee componenten die verantwoordelijk is voor het waargenomen gedrag, dat schijnbaar een cyclus vormt. Maar: verdere metingen hebben uitgewezen dat Eta Carinae ook buiten deze cyclus aan het veranderen is: de ster wordt steeds blauwer, dus steeds heter. Mogelijk kunnen we dus toch nog een uitbarsting verwachten. Maar pin mij daar niet op vast – het is ook mogelijk dat de ster helemaal niet blauwer wordt, maar dat het stof rondom de ster (uitgestoten bij de vorige uitbarsting) inmiddels vernietigd is. Aangezien dit stof blauw licht absorbeert, lijkt de ster dus alleen maar blauwer te worden.Toch bestaat er nog altijd een kans op een nieuwe uitbarsting. Het leuke van Eta Carinae is dat deze ster zich op menselijke tijdschaal evolueert, in plaats van de miljoenen jaren die dergelijke veranderingen normaal gesproken nodig hebben. Sterrenkundigen zullen Eta Carinae dan ook nauwgezet in de gaten blijven houden. Nu zal menig lezer zich afvragen: zal Eta Carinae niet supernova kunnen gaan? Jawel, maar daar moeten we nog langer op wachten. Sterrenkundigen verwachten namelijk dat sterren zoals Eta Carinae eerst nog veel meer massa verliezen, waarbij ze veranderen in een zogenaamde Wolf-Rayet-ster, voordat ze supernova gaan. Bron: Universe Today

Share

Comments

  1. Als dat zo is en dit gaat al 20 eeuwen zo, zou dat dan niet de ster kunnen zijn die ze gevolgd hebben, bij de geboorte van Jezus?

    Ik doe maar een gooi, in deze opmerking.

    • Olaf van Kooten zegt

      Hmja zou kunnen 🙂

      • De Schrijvende Poes zegt

        Zou niet kunnen. Eta Carinae is niet te zien vanuit Israel, of nauwelijks – misschien vanuit het uiterste zuiden, beneden 30 graden NB. De ster zelf staat hoe dan ook in het zuiden, terwijl het bijbelverhaaltje zegt dat de ster in het oosten stond.

        • De vraag is natuurlijk waar die ster dan stond toen Jezus tweeduizend jaar geleden werd geboren, ergens in december? Alle sterren hebben hun dagelijkse beweging, dus Eta Carina staat niet vast aan de hemel in het zuiden.

          • De Schrijvende Poes zegt

            “De vraag is natuurlijk waar die ster dan stond (…) Alle sterren hebben hun dagelijkse beweging (…) ”

            Ook in het zuiden. Als een ster alleen te zien is beneden een zekere lijn, dan is er geen enkele manier waarop die ster vanaf die lijn gezien dan toch in het oosten kan opkomen (dan is die ster namelijk ook boven de gegeven lijn zichtbaar). De rotatie van de aarde verandert daar niks aan.

            “(…) Alle sterren hebben hun dagelijkse beweging, dus Eta Carina staat niet vast aan de hemel in het zuiden. ”

            Dat is de rotatie van de aarde en niet de beweging van sterren. 😉
            Bovendien staat Eta Carinae toch echt altijd in het zuiden, vanuit Israel bekeken (en mits ueberhaupt zichtbaar). Net zoals Mizar voor een Arabier altijd in het noorden te vinden is. Nooit zal een Arabier Mizar in het oosten zien opkomen (dat dit ten oosten van de lijn naar de noordpool is, is niet hetzelfde als ‘in het oosten’.)

            Plaatje van de Poolster en omgeving ter ondersteuning:

            http://astro.unl.edu/naap/motion2/graphics/Star_trails_over_mountain.jpg

            Je kunt duidelijk zien dat de buitenste sterren op deze foto in het noorden opkomen en ondergaan. Voor alle waarnemers zo ver zuidelijk dat ze deze sterren nog net kunnen zien, geldt hetzelfde: allemaal zien ze deze sterrren in het noorden. Altijd. Nooit zullen ze zo’n ster in het oosten kunnen zien opkomen.

            “(…) toen Jezus tweeduizend jaar geleden werd geboren, ergens in december? (…) ”

            Terzijde, maar: de geboortedatum ‘december’ is niet te koppelen aan het moment dat de ster van Bethlehem gezien werd (en ook niet aan een echte geboorte, trouwens: ‘december’ is gekozen vanwege heidense tradities, en geen christelijke). Niemand weet wanneer ‘de wijzen’ de waarneming deden of hoelang zij reisden. De waarneming kan net zo goed in juni geweest zijn, 10 jaar voor de geboorte van een kind dat mogelijk Jezus was.

  2. Het sterrenbeeld Kiel is vanuit Israël niet te zien, want alleen vanaf de 20e breedtegraad en zuidelijker is het te zien en Israël ligt hoger dan 30 graden NB. Dus theoretiseren over Eta Carina als mogelijke ster van Bethlehem is niet aan de orde. Bedankt overigens voor je lange reactie en de info daarin.

Laat een antwoord achter aan De Schrijvende Poes Reactie annuleren

*