28 maart 2024

Nee, Tycho Brahe is toch niet vermoord

Credit: Eduard Ender / Wikipedia.


Een verband tussen de Deense sterrenkundige Tycho Brahe [1]De laatste grote sterrenkundige in de geschiedenis die zijn waarnemingen zónder telescoop deed. Acht jaar na zijn dood ging Galileo Galileï de telescoop gebruiken om hemellichamen te onderzoeken. … Lees verder (1546-1601) en een moord ligt zo op het eerste gezicht niet voor de hand. En toch werd enkele jaren geleden een onderzoek gestart naar het stoffelijke overschot van Brahe, dat lag in een graf in de Tá½nkerk in Praag, omdat er vermoedens waren dat hij door een misdrijf om het leven was gekomen. De gangbare lezing is dat Brahe stierf door een zware blaasontsteking, die hij overhield aan een feest dat in het Rožmberk Paleis in Praag in aanwezigheid van keizer Rudolf II werd gehouden. De etiquette was dat niemand de zaal mocht verlaten voordat de gastheer, de keizer himself, weg was. Brahe had het nodige gedronken, moest nodig plassen, maar bleef toch keurig zitten, met die ontsteking als gevolg. Tycho overleed op 24 oktober 1601, na een ziekbed van elf dagen.

Ingekleurde gravure van het slot uit Brahes Astronomiae instauratae mechanica (1598). Credit: Wikipedia.

Uit een eerdere opgraving in 1901 van Brahe’s lichaam was naar voren gekomen dat er veel kwik in z’n haren zat, in 1996 bevestigd na onderzoek van overgebleven haren van Brahe. Dat leidde tot de suggestie dat Brahe misschien was vergiftigd met kwik met de dood als gevolg. Shakespeare’s Hamlet uit 1603 zinspeelde al op deze moord. Volgens Brahe’s lijfarts overleed hij door acuut nierfalen, wat ook wijst op een kwikvergiftiging. Voor de moordtheorie zou pleiten dat volgens geruchten Brahe na wat stiekem gerollebol met koningin Sofie of Mecklenburg-Schwerin de vader was van de Deense koning Christiaan IV. Om z’n bastaardschap te verdoezelen zou Christiaan opdracht hebben gegeven aan Erik Brahe, een neef van Tycho, om Brahe met een portie kwik te vermoorden. Een andere theorie was dat de net zo beroemde sterrenkundige Johannes Kepler – leerling van Brahe – hem had vermoord, om de simpele reden dat z’n leermeester geweigerd had hem inzage in de waarnemingsboeken te geven.

Brahe’s graf wordt geopend. Credit: National Museum archive.

November 2010 vond het onderzoek aan de restanten van Brahe plaats en het resultaat is dat Tycho in de laatste weken van zijn leven geen onnatuurlijk hoge doses kwik heeft binnengekregen. Beenmonsters tonen aan dat Tycho ook in de jaren voor zijn dood niet aan hoge doses kwik was blootgesteld. Dat is best opmerkelijk te noemen, want Tycho was ook een alchemist, die de nodige proeven had gedaan, waar ook kwik bij kwam kijken, maar kennelijk was hij daar erg voorzichtig mee. Wel werd geconstateerd dat Tycho’s kleding veel kwik bevatte. Men denkt dat de verklaring hiervoor is dat Tycho’s lichaam gebalsemd werd met kwikhoudende vloeistoffen, hetgeen in die tijd gebruikelijk was. Daarmee zijn ook de hoge kwikconcentraties verklaard, die eerder werden geconstateerd. Kortom, Brahe is door niemand vermoord, niet door Kepler, niet door z’n neef, door niemand. Aldus Kaarle Lund Rasmussen en zijn collega’s in het blad Archaeometry. Bron: NRC-Handelsblad, 27 maart 2014.

Voetnoten

Voetnoten
1 De laatste grote sterrenkundige in de geschiedenis die zijn waarnemingen zónder telescoop deed. Acht jaar na zijn dood ging Galileo Galileï de telescoop gebruiken om hemellichamen te onderzoeken. Brahe’s nauwkeurige waarnemingen vanuit z’n sterrenwacht Uraniborg in Kopenhagen stonden aan de basis van de wetten die Johannes Kepler opstelde over de bewegingen van de planeten om de zon. Brahe was een ruziezoeker, die bij één duel dat hij deed het puntje van zijn neus verloor. Gedurende de rest van zijn leven hield hij het litteken verborgen achter een plaat van een zilver/koperlegering die de gewonde huid moest verbergen. 
Share

Speak Your Mind

*