Als we op een heldere avond de sterren aan de hemel zien vragen we ons vast wel eens af hoe ver die sterren van ons staan en hoe ver de verste ster staat die we nog kunnen zien. Dat brengt ons bij de vraag hoe ver we met ons blote oog het heelal in kunnen kijken en dat blijkt verrassend ver te zijn. In ons eigen zonnestelsel zien we de maan (afstand 385.000 km) en de zon (150 miljoen km), maar het verst verwijderde object in het zonnestelsel dat we kunnen zien is Saturnus (1,5 miljard km), al schijnt Uranus (2,87 miljard km) bij heldere nachten tijdens oppositie net te zien te zijn. Buiten het zonnestelsel zijn er natuurlijk de sterren en al die duizenden sterren aan de hemel behoren tot onze eigen Melkweg. De helderste ster aan de hemel is Sirius en die staat slechts 8,6 lichtjaar van ons vandaan – 1 lichtjaar is 10 biljoen km. De heldere ster Deneb in Zwaan (zie hieronder) staat op maar liefst 1500 lichtjaar afstand en de meest ver weg staande sterren die we nog net met onze blote ogen kunnen zien staan zo’n 8000 lichtjaar ver weg.
Deneb, een ster in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus). Credit: 2003 Torsten Bronger.
Hebben we ’t dan gehad? Nee hoor, we kunnen nog verder kijken. Want op heldere avonden onder een donkere hemel kan je de bolhoop M13 zien, die zo’n 25.000 lichtjaar van ons vandaan staat en op het zuidelijk halfrond zien ze de Grote en Kleine Magelhaense Wolken, op 170.000 resp. 190.000 lichtjaar afstand, die we ook zo zonder hulpmiddelen kunnen zien.
De bekende bolhoop M13 – Foto: Rainer Zmaritsch
Hebben we ’t dan gehad? Nee hoor, we kunnen nog verder kijken. 🙂 Want bij ons op het noordelijk halfrond zien we bij heldere avond en donkere hemel het Andromedastelsel (M31), die maar liefst 2,6 miljoen lichtjaar van ons vandaan staat (zie hieronder).
Andromeda-halo-hubble-NASA-Moon-comparison. Credit: NASA, ESA, and A. Feild (STScI)
Hebben we ’t dan gehad? Nee hoor, we kunnen nog verder kijken, tenminste als we even afstappen van de categorie vaste objecten. Er zijn namelijk af en toe momenten geweest dat er dingen in het heelal gebeurden die we ook met het blote oog hadden kunnen zien áls we de juiste kant uit hadden gekeken. Op de gedenkwaardige woensdagochtend 19 maart 2008 verscheen er bijvoorbeeld een gammaflitser in het sterrenbeeld Ossenhoeder</a (Boötes), die tijdens het maximum een schijnbare visuele helderheid had van maar liefst 5,6m – magnitude zes is de grens om iets met het blote oog te zien. Tussen 07u 13m 21,2s en 07u 13m 31,2s die ochtend werd de optische helderheid van GRB 080319B, zoals hij wordt genoemd, vastgesteld op die ongelofelijke 5,6m.
De afstand tot deze gammaflitser? Zeven komma vijf miljard lichtjaar – Ding dong!
GRB 080319B. Credit: NASA/Swift/Stefan Immler, et al
Afijn, als we op een heldere avond zonder storend stadslicht naar boven kijken kunnen we naar het Andromedastelsel kijken en daarmee 2,6 miljoen lichtjaar ver weg kijken. Behoorlijk ver weg, nietwaar? Hieronder een video met Fraser Cain van de Universe Today, die hieraan aandacht schenkt.
Bron: Universe Today.
