19 maart 2024

Zijn de bergen van Iapetus uit de hemel komen vallen?

Credit: NASA/JPL

Als je een trektocht zou maken langs de evenaar van de Saturnusmaan Iapetus, dan zal je iets merkwaardigs opvallen: een plotseling opdoemende bergketen, waarvan de hoogste toppen ruim 20 kilometer boven het oppervlak uitsteken. Opnames van de ruimtesonde Cassini hebben uitgewezen dat de bergketen bijzonder smal is, een kilometer of 20, maar ook zeer lang: meer dan 1200 km!Maar waar zijn die bergen vandaan gekomen? Iapetus laat geen enkel bewijs zien voor vulkanisme of plaattektoniek, die beiden tot het ontstaan van bergen kunnen leiden. Een stel wetenschappers zijn met het bizarre idee gekomen dat die bergen helemaal niet van binnenuit ontstaan zijn, maar van buitenaf op de maan zijn geknald. Dat lijkt te vreemd om waar te zijn, maar is dat ook zo?Het blijkt dat de bergtoppen vrijwel precies onder een hoek staan die de “hoek van inwendige wrijving” (tsja, ik heb het ook niet verzonnen) wordt genoemd. Dat suggereert een exogene oorsprong (oftewel, van buitenaf, of in dit geval,van bovenaf), maar waar zijn die krengen dan vandaan gekomen? Zomaar spontaan gematerialiseerd, zoals die onfortuinlijke potvis uit The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy?Niets van dat alles, uiteraard. Als Iapetus getroffen is door een grote inslag, dan zal zich een ring van materiaal vormen (net als vroeger bij de aarde). Computermodellen hebben echter uitgewezen dat zo’n ring instabiel zal zijn, om redenen die onze bron niet vermeld. Als gevolg zal die hele ring dus letterlijk uit de hemel flikkeren, waarbij de equatoriale bergkam gevormd is.Het klinkt mij een beetje onwaarschijnlijk in de oren, maar ach, de natuur heeft ons wel vaker verbaasd. Toch verklaart zo’n inslag wel meer zaken, zoals de merkwaardige omloopbaan van Iapetus. Wordt ongetwijfeld vervolgd ;)Het volledige onderzoek is gepubliceerd op arXiv en kan hier teruggelezen worden. Bron: Popular Science‘,

Share

Comments

  1. Avatar foto Enceladus zegt

    Iapetus heeft niet alleen een afwijkende baan, maar toch ook een helft die duidelijk uit afwijkend materiaal bestaat? Zou het niet kunnen dat we kijken naar een maan die oorspronkelijk uit twee manen bestond? Dus dat die twee helften het gevolg zijn van twee op elkaar gebotste manen? Bij die botsing zou dan materiaal de ruimte in kunnen zijn geslingerd, tijdelijk een ring hebben gevormd en uiteindelijk op de evenaar neergestort kunnen zijn.

    groet,
    Gert (Enceladus)

    • Avatar foto Olaf van Kooten zegt

      Zou kunnen, hoewel Iapetus altijd met dezelfde kant naar Saturnus wijst. Dan wordt de ene kant blootgesteld aan heel ander materiaal dan de andere kant. Maar hoe dat precies zit, weet ik ook niet 😛

      • Avatar foto Enceladus zegt

        Is Iapetus tidally locked?
        Is dat niet gek voor een maan die op tamelijk grote afstand staat?
        Ik begreep dat Iapetus de enige grote maan is waar vandaan je de ringen zou kunnen zien.

        groet,
        Gert (Enceladus)

  2. Avatar foto Monique zegt

    Was er vroeger een ring van metaal rond de aarde dan? O_O Wist ik niet… En Olaf ergens staat er een ‘die’ i.p.v dan ( …maar waar zijn die krengen die vandaan gekomen?)

  3. Over die theorie dat de bergketen op Iapetus door een botsing van manen zou zijn ontstaan heb ik ook wel eens geblogd: https://www.astroblogs.nl/2010/12/13/hoe-komt-de-maan-iapetus-aan-zn-kam/ En Monique, dat die/dan heb ik even verbeterd, thanx!

Speak Your Mind

*